تحلیلی بر اقدامات مرزی و ارائه الگوی مناسب برای جلوگیری از قاچاق مواد مخدر(مورد مطالعه: استان سیستان و بلوچستان)

نوع مقاله : کاربردی-موردی

نویسندگان

• امین هنرجو ¹
• حجت مهکویی ²
• مهدی مومنی ³
• امیر گندمکار ³

¹ دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

² گروه جغرافیای سیاسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

³ گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.68595.1013

چکیده

مسائل و چالش­های جهانی و منطقه­ای برای کشورها، همواره در حال رشد هستند. یکی از این چالش­ها، معضل تولید و قاچاق مواد مخدر می­باشد. مسئلة قاچاق مواد مخدر به‌عنوان یک معضل بزرگ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی، ضرورت‌های مقابلة هرچه بهتر و بیشتر با آن را دوچندان می­کند. مرزها به‌ طور مکرر مسبب تنش‌هایی بین دولت‌ها بوده و قویاً کنش متقابل میان مردمانی که در مناطق مجاور هم به سر می‌برند را تحت تأثیر قرار داده‌اند. مرز از مهم‌ترین عناصر مرتبط با امنیت داخلی به شمار می‌آید، موضوعی که در کشورهای همسایه، یعنی افغانستان و پاکستان با بی­ثباتی نسبی همراه بوده و این امر موجب بروز تهدیدات امنیتی و بروز رخدادهای ضدامنیتی متعدد در داخل کشور شده است. بنابراین، انسداد مرزهای شرقی کشور با توجه به موضوعات مختلف امنیتی از اولویت‌های خاصی برخوردار است. ازآنجایی‌که مرزها و به­خصوص مرزهای زمینی معبر اصلی ورود غیرقانونی مواد مخدر می­باشند، اقدامات مرزی نقش پررنگی را در عرصة جلوگیری از قاچاق ایفا می­کنند. این پژوهش که با هدف بررسی الگوی مناسب مرزی برای جلوگیری از قاچاق مواد مخدر از مرزهای استان سیستان و بلوچستان انجام گرفته است، به روش کیفی انجام شده و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است و بر اساس هدف، به دلیل استفاده از نتایج آن در برنامه­ ریزی­های مورد نیاز سیاسی، فضایی، اقتصادی و اجتماعی و مطالعات استان‌های مرزی، کاربردی است. جامعة آماری این پژوهش شامل تعدادی از متخصصان حوزة امنیت مرزی اعم از مرزبانان نظامی و انتظامی، نیروهای شاغل در ستاد مبارزه با مواد مخدر، فرمانداری­ها و استادان و صاحب­نظران علوم جغرافیایی است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که براساس یافته ­های این مقاله، الگوی مدیریتی گشت­زنی و بازرسی که باید دولت­های ایران، پاکستان و افغانستان با همکاری و همیاری یکدیگر آن را اجرا کنند، الگوی مناسبی برای حفاظت از مرزهای شرقی کشور است.

کلیدواژه‌ها

• اقدامات مرزی
• قاچاق مواد مخدر
• استان سیستان و بلوچستان

20.1001.1.20081391.1400.19.1.10.7

موضوعات

• مخاطرات محیط جغرافیایی

مراجع

1. اطاعت، ج.، و موسوی، س. ز. (1390). رابطة متقابل امنیت ناحیه­ای و توسعه­یافتگی فضاهای سیاسی با تأکید بر سیستان و بلوچستان. فصل­نامة ژئوپلیتیک، 7(1)، 87-70.
2. افشردی، م.ح.، جان­پرور، م.، احمدی­پور، ز.، و قصری، م. (1393). تبیین شاخص­های مؤثر در مدیریت مرزها. فصل­نامة ژئوپلیتیک، 10(2)،  35-1.
3. آفتاب، ا.، و هوشمند، ا. (1397). تدوین راهبردهای دفاعی و امنیتی در مناطق مرزی استان آذربایجان غربی با رویکرد آمایش سرزمین. فصلنامة راهبرد دفاعی، 16(63)، 187-154.
4. اعظمی، ه.، دهمرده، م.، و جمال، س. (1391). بررسی و تحلیل عمده­ترین چالش‌های امنیتی مرزهای استان سیستان و بلوچستان. همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت چالش‌ها و رهیافت‌ها. 30 و 31 فروردین 1391. دانشگاه سیستان و بلوچستان. صص. 122-110.
5. حافظ­نیا، م. ر. (1383). تحلیل کارکردی مرز بین­المللی، مرز ایران و افغانستان. فصل­نامة مدرس علوم انسانی، 8(4)، 78-69.
6. . درایسدل، آ.، و بلیک، ج. (1370). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا (د. میرحیدر، مترجم) (چاپ دوم). تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
7. ستاد مبارزه با مواد مخدر. (1391). کتاب سال ستاد مبارزه با مواد مخدر (چاپ اول). تهران: دبیرخانة ستاد مبارزه با مواد مخدر.
8. سرور، ر.، محمدی­حمیدی، س.، و ویسیان، م. (1393). بررسی شاخص­های توسعه در مناطق مرزی در راستای تحقق امنیت پایدار (مطالعة موردی: شهرستان­های مرزی استان آذربایجان غربی). فصل­نامة پژوهش­نامة جغرافیای انتظامی، 2(7)، 54-25.
9. شاطریان، م.، گنجی­پور، م.، و اشنویی، ا.  (1392). تأثیر وضعیت اجتماعی اقتصادی مرزنشینان بر قاچاق کالا (مطالعة موردی: استان­های سیستان و بلوچستان، بوشهر و کردستان). فصل­نامة پژوهش­های جغرافیای انسانی، 45(2)، 178-157.
10. علمدار، اس.، راستی، ع.، و زرقانی، س.ه. (1397). تحلیل پیامدهای استقرار مرز و اجرای طرح­ها و سیاست­های مرزی، نمونة موردی: روستاهای مرزی ایران و افغانستان (یزدان، کبوده و مزرعه نظرخان). فصل­نامة آمایش سیاسی فضا، 1(4)، 200-189.
11. قادری­‌حاجت، م.، عبدی، ع.، جلیلی­پروانه، ز.، و باقری­سرنجیانه، ن. (1389). تبیین نقش بازارچه­های مرزی در امنیت و توسعة پایدار نواحی پیرامون، مطالعة موردی: بازارچه­های مرزی استان خراسان جنوبی. فصل­نامة ژئوپلیتیک، 6(3)، 151-121.
12. قهرمانی، ا.، و علیزاده، س. (1394). بررسی جرائم سازمان‌یافته با تأکید بر قاچاق مواد مخدر و راهکارهای پیشگیرانة آن. فصل­نامة سلامت اجتماعی و اعتیاد، 2(7)،150-123.
13. محمدی، ح. ر.، و فخرفاطمی، ع. ا. (1384). نقش بازارچه­های مرزی در توسعة فضایی مناطق مرزی (پژوهش موردی: بازارچة مرزی باجگیران). فصل­نامة ژئوپلیتیک، 1(1)، 76-55.

 

14. Duggan, R. A. (2008). A model for international border management systems: Sandia national laboratories. Retrieved from https:// osti.gov/ servlets/ purl/ 941405