ارزیابی الگوهای اراضی شهری با تأکید بر توسعۀ میان‌افزا در شهر اردبیل

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• محمد حسن یزدانی ¹
• مریم جامی اودولو ²

¹ استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ایران

² دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

https://doi.org/10.22067/jgrd.2024.86945.1401

چکیده

هجوم جمعیت مهاجر به شهرهای بزرگ و لزوم پاسخگویی به نیازهای جمعیت شهرنشین منجر به گسترش شهر به سمت پیرامون آن و تهدید حریم و محدوده شهر شده که نتیجۀ آن از بین رفتن اکوسیستم طبیعی اطراف شهرها است. این در حالی است که زمین‌های زیادی در درون شهرها از روند توسعه باز مانده و موجب ناکارآمدی نواحی مرکزی شهرها شده‌اند. از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی توسعۀ میان‌افزا در اراضی شهری در شهر اردبیل است. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی در توسعه میان‌افزا در شهر اردبیل و با بهره‌گیری از روش‌های آماری – فضایی به این موضوع پرداخته است. نوع تحقیق توصیفی – تحلیلی می‌باشد. روش‌شناسی این تحقیق مبتنی بر رویکرهای کمی – فضایی است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این تحقیق ترکیبی از روش‌های اسنادی – کتابخانه‌ای است. در بخش تحلیلی با در نظر گرفتن شاخص‌ها و ملاحظات توسعه میان‌افزا در قالب 10 شاخص هدف، به‌صورت موردی به بررسی و امکان‌سنجی توسعۀ میان‌افزا در شهر اردبیل پرداخته شده است. در پژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی الگوهای اراضی شهری با تأکید بر توسعۀ میان‌افزا در شهر اردبیل از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و تحلیل توابع همپوشانی (Overlay) از نوع همپوشانی وزن‌دار (Weighted Overlay) و ANP بهره‌گیری شده است. نتایج حاصل از بررسی الگوی اراضی شهری بر مبنای شاخص‌های توسعۀ میان‌افزا نشان می‌دهد که منطقۀ یک شهر اردبیل به دلیل بافت فرسوده و منطقۀ چهار اردبیل به علت استقرار محلات فرودست که غالباً بافت آنها فرسوده و مصالح آنها کم‌دوام می‌باشند دارای بیشترین پتانسیل برای توسعۀ میان‌افزا می‌باشند. همچنین اعمال سیاست‌های توسعه میان‌افزا می‌تواند جهت جلوگیری از هدررفت زمین، انتظام فضایی و نوسازی بافت‌های قدیمی و غیررسمی شهری در اختیار برنامه‌ریزان شهری قرار گیرد.
 

کلیدواژه‌ها

• توسعه
• اراضی شهری
• ارزیابی میان‌افزا
• شهر اردبیل

موضوعات

• برنامه ریزی در بخش های شهری و روستایی

مراجع

1. آیینی، م؛ و اردستانی، ز. (1388). هرم بازآفرینی و مشارکت مردم معیـار ارزیـابی برنامـه‌های توسـعه درون‌زای شـهری. نشریه هویت شهر، 3(5)، 47-58.
2. اسمعیل‌پور، ن؛ اسمعیل‌پور، ف؛ و رسولی، ز. (1400). ﺑﺮرﺳﯽ آﺳﯿﺐ‌ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌۀ ﻣﯿﺎن‌اﻓﺰا در ﺑﺎﻓﺖ‌ﻫﺎی ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻣﺪل ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺎﺧﺘﺎری (ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی :ﻣﺤﻠﻪ ﮐﻮﭼﻪ ﻣﺸﮑﯽ در ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن). فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 4(11)، 87- 126.
3. پریزدای، ط؛ زنگانه، ا؛ و تلخابی، ح.ر. (1399). توسعۀ درون‌شهری – راهبردهایی برای ایجاد محلات زیست پذیر، تهران: انتشارات آثار معاصر.
4. پورمحمدی، م.ر؛ شفاعتی، آ؛ و ملکی، ک.( 1392). ارزیابی پتانسیل میان‌افزایی در محور تاریخی- فرهنگی کلان‌شهر تبریز. نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 17(42)، 41-70.
5. جامی‌اودولو، م؛ یزدانی، م.ح؛ و جلیلی‌صدرآباد، س. (1401). سنجش جدایی‌گزینی فضایی- اجتماعی گروه‌های تحصیلی و شغلی در شهر اردبیل. مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 10 (2)، 73-92.
6. جلیز، غ.ر؛ حسین‌زاده‌دلیر، ک؛ و نظم‌فر، ح. (1398). تحلیلی بر نقش راهبردی توسعۀ میان‌افزا در بازآفرینی بافت‌های فرسودۀ شهری (نمونه موردی: منطقه 8 کلان‌شهر تبریز). نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 22 (67)، 113-135.
7. خوش‌سیمای‌سردورد، م؛ روستایی، ش؛ و اصغری‌زمانی، ا. (1397). بررسی نقش توسعۀ میان‌افزا دراصلاح بافت‌های فرسودۀ شهری (مطالعه موردی: محله حکم‌آباد تبریز). نشریۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، 24 (72)، 183-204.
8. رحیمی، ا. (1396). تغییرات کاربری زمین شهری و اثر آن بر کاربری‌های عمومی در شهر. نشریۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، 59 (21)، 65-88 .
9. شریفیان، ا. (1389). توسعۀ میان‌افزا بهره‌گیری از ظرفیت‌های درونی شهر. نشریۀ منظر، 2(10)، 47-50.
10. صارمی، ح.ر. (1392). بررسی توسعه از درون شهر بروجرد. فصلنامه مدیریت شهری، 11 (32)، 299-310 .
11. محمودزاده، ح؛ معصومی، ع؛ و هریسچیان، م. (1398). سنجش ظرفیت‌های توسعۀ میان‌افزا با استفاده از تحلیل چندمتغییره فازی (مطالعه موردی: شهر ارومیه). فصلنامۀ علمی پژوهشی و برنامه‌ریزی شهری، 11 (44)، 1-22.
12. مستوفی، ا؛ و شکوهی‌بیدهندی، م.ص. (1395). شناسایی اصول و راهکارهای اجرایی توسعۀ میان‌افزا در شهر تهران به‌عنوان یکی از ابعاد توسعۀ شهری پایدار. نشریۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 6 (4)، 37-57.
13. نوبخت، ف؛ یزدانی، م.ح؛ فیروزی‌مجنده، ا؛ و نقی‌زاده باقی، ع. (1399). انتخاب مکان بهینه ورزش همگانی در شهر اردبیل با استفاده از تلفیق سیستم اطلاعات جغرافیایی و سیستم‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره. مطالعات ورزشی، 12 (63)، 281-306.
14. یزدانی، م.ح؛ حسن‌پور، س؛ و هاشمی‌معصوم‌آباد، ر. (1398). تحلیل فضایی ابعاد اجتماعی و کالبدی مسکن در مناطق شهر اهواز. برنامه‌ریزی توسعۀ کالبدی، 4 (14)، 51-66.

 

15. Abedini, A., & Khalili, A. (2019). Determining the capacity infill development in growing metropolitans: A case study of Urmia city. Journal of Urban Management, 8, (2), 316-327.
16. Adams, D., & Watkins, C. (2008). Greenfields, brownfields and housing development. John Wiley & Sons.
17. Ahvenniemi, H., Pennanen, K., Knuuti, A., Arvola, A., & Viitanen, K. (2018). Impact of infill development on prices of existing apartments in Finnish urban neighbourhoods. International Journal of Strategic Property Management, 22(3), 157-167.
18. Ahadnejad Roshti, M., Ahmadi, L., Shami, A., & Heydari, T. (2013). A Study on the Process of Brownfield Redevelopment with an Emphasis on the Change in Density and Land Uses Case Study: The old Texture's North of Zanjan (1996-2009). Geographical Planning of Space Quarterly Journal, 3(8), 99-119.
19. Caves, R. W. (2004): Encyclopedia of the City. Routledge.
20. Dadashpour, H., Tagvaie, A. A., & Gane, N. (2014 Investigation of the Infill Development Capacities in Urban Endowments Spaces Case study: Area3, Distric2, Yazd City. Journal of Islamic Iranian Urban Studies, 15, 63-78.
21. EPA, United States Environmental Protection Agency. (2015). Attracting Infill Development in Distressed Communities: 30 Strategies. California: Office of Sustainable Communities Smart Growth Program.
22. Farris’s, J. T. (2001). The barriers to using urban infill development to achieve smart growth. Journal of Housing Policy Debate, 12(1), 1-30.
23. Falconer, M. K., & Frank, J. E. (1990). Sufficiency of infrastructure capacity for infill development, Journal of Urban Planning and Development, Vol.116, No.3,137-148.
24. Felt, E. (2007). Patching the fabric of the neighborhood: The practical challenges of infill housing development for CDCs (No. 4), Joint Center for Housing Studies of Harvard University.
25. Gasemi Shaktei, S., & Haghighat Naieni, G. (2013). Provide a General Framework for Infill Development, Architecture Culture and Management, Tehran University of Art, Tehran, Iran.
26. Hudnut, W. (2001). Comment on J. Terence Farris’s Barriers to using urban infill development to achieve smart growth. Housing Policy Debate, volume12, Fannie Mae Foundation.
27. Khalili, A. (2016). Optimal Model Presentation for Urban Smart Growth with Emphasis on Infill Development (Case Study: Urmia City). Master Thesis, Urbanize Group, Faculty of Architecture, Urbanize and Art, University of Urmia.
28. Kim, J., & Larsen, K. (2017). Can new urbanism infill development contribute to social sustainability? The case of Orlando, Florida. Urban Studies, 54(16), 3843-3862.
29. McConnell, V., & Wiley, K. (2010). Infill development: Perspectives and evidence from economics and planning. Resources for the Future. Washington, DC Retrieved from http://www. rff. Org/rff/documents/RFF-DP-10-13. pdf.
30. Mirmogtadai, M., Rafeian, M., & Sangi, E. (2019). Reflection On The Concept Of Intermodal Development And Its Necessity In Urban Neighborhoods, velopment In The Main Domains And Constructed Textures In Ahvaz (Zon2). Municipalities Magazine,10(98), pp: 44-51.
31. Malekshahi, G., Ghadami, M., & Bagheri Hojat, M. (2018). Assessing TheCapacity Of Infill De Studeis of urban structure and function, 5(16), 129-152.
32. Merlin, L. A. (2018). The Influence Of Infill Development On Travel Behavior. Research in Transportation Economics, 67, pp: 54-67.
33. Mohammadi, M., Malekipour, E., & Sahebgharani, A. (2013). Modeling Urban Expansion In Pripheral Lands Through Cellular Automata(ca) And Analytic Hierarchichal Process, Case Study Of Isfahanas 7th Municipal District. Urban Reginoal Studies and Research, 5(18), 175-192.
34. Nastaran, M., & Godsi, N. (2015). Dentification Of Suscept Zones Of Infill Development In Not Functional Areas Of City Centers (case Study: Isfahan D Istrict One). Research and urban planning, 6(20), 51-68.
35. Peter, N., Fateye, T., Okagbua, H., & Abayomi, G. (2020). "Infill Development and Its Attendant Consequences on Neighbourhood Property Value: Evidence from Gwarinpa,
36. Talen, E. (2013). Charter of the new urbanism. McGraw-Hill Prof Med/Tech.
37. Wallis, E. R. (2008). Evaluating Infill Development as an Antidote to Sprawl In the Detroit Metropolitan Region.
38. Wheeler, S. (2003). Smart Infill: Creating More Livable Communities the Bay Area; A Guide for Bay Area Leader, San Francisco: Greenbelt Alliance.