مدل‌سازی الگوی خرید گردشگران مذهبی (نمونه موردی: گردشگران مذهبی شهر مشهد)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• حسن احمدی ¹
• امید علی خوارزمی ²
• محمدرحیم رهنما ³

¹ کارشناس ارشد مدیریت شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ استاد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

https://doi.org/10.22067/jgrd.2022.70367.1032

چکیده

گردشگری خرید به‌عنوان یک پدیده اقتصادی-اجتماعی، نقش مهمی در توسعۀ اقتصادی مقاصد گردشگری ایفا می‌کند. این نوع گردشگری نه تنها به‌عنوان یک فعالیت اقتصادی، بلکه به‌عنوان بخشی از تجربۀ سفر نیز در نظر گرفته می‌شود. گردشگری خرید به‌عنوان ترکیبی از دو صنعت جهانی، یعنی گردشگری و خرده‌فروشی، شناخته می‌شود. این پدیده به خرید در مقاصد مختلف سفر اشاره دارد و به‌عنوان یک موتور اقتصادی برای ایجاد اشتغال، درآمد و منافع مستقیم و غیرمستقیم عمل می‌کند. هدف از انجام این پژوهش، مدل‌سازی الگوی خرید زائران و گردشگران مقیم هتل‌های 3 و5 ستارۀ شهرمشهد مقدس است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. درسطح توصیفی از شاخص‌های گرایش مرکزی-پراکندگی و درسطح استنباطی از معادلات ساختاری استفاده شده است. جامعۀ آماری در این پژوهش جمعیت گردشگر مذهبی مشهد 31.188.664 نفر می‌باشد که از این میزان 9.792.252 نفر در هتل‌های 3 ستاره و 776.552 نفر در هتل‌های 5 ستاره اقامت داشتند. با استفاده از روش کوکران از بین آنها حجم نمونه 380 نفری به‌عنوان نمونه انتخاب گردید. داده‌های جمع آوری شده از طریق نرم‌افزارSPSS وAmos مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و یافته‌ها حاکی از آن بود که عامل روان‌شناختی با میزان 43% از طریق شاخص‌های اجتماعی وفرهنگی پوشش داده می‌شود و 100% تحت تأثیر سه عامل پشت سرخود یعنی عوامل آمیختۀ بازاریابی (شامل قیمت، توزیع، محصول) تبلیغات و عوامل فرهنگی- اجتماعی فردی است. این نتایج نشان می‌دهد که توسعۀ گردشگری باید براساس فرآیند برنامه‌ریزی جامع و براساس توجه به نیازهای مصرفی و الگوهای خرید زائران و گردشگران صورت پذیرد تا بتواند بر بهبود کیفیت سفر، گردشگرپذیری شهر و در نهایت افزایش تعداد و کیفیت سفر زائر تأثیرگذار باشد.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

•  الگوی خرید
• عوامل محرک آمیختۀ بازاریابی
• گردشگری
• مشهد

موضوعات

• برنامه ریزی در بخش های شهری و روستایی

مراجع

1. حیدری‌چپانه، ر.(1387). مبانی برنامه‌ریزی صنعت گردشگری. تهران: سمت.
2. خبرگزاری جمهوری اسلامی.(1398). ایرنا. 4 شهریور. 1922/7489.
3. رفیعی، ه؛ پارساپور، س؛ و رهنما، ع. (1395). تأثیر ویژگی‌های مراکز خرید بر رضایت و تمایل به خرید بیشتر گردشگران؛ مطالعۀ موردی مراکز خرید شهر مشهد. سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و اقتصاد. مشهد. (42) 25-44.
4. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی. (1396). مشهد.
5. سروری، م؛ رفیعی، ه؛ رهنما، ع؛ و نورایی، م. (1395). بررسی خصوصیات اقتصادی و دموگرافیک مؤثر بر رضایت زائران و گردشگران از بازار: مقایسۀ بازار سنتی و جدید. سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و اقتصاد. تهران. (241)، 241-252.
6. سقایی، م؛ مآفی، ع؛ جوانبخت‌قهفرخی، ز. (1391). تحلیل نقش مراکز خرید در رابطه با گردشگری و زیارت در کلان‌شهرها؛ مطالعه موردی کلان‌شهر مشهد. مجلۀ مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره 2(8)، 77-101.
7. شکوهی، م؛ صباغی‌آبکوه، ش؛ معینی، ع؛ و خزاعی‌نژاد، ف. (1399). ارزیابی اثرات گردشگری براساس ادراکات جامعۀ میزبان (مطالعه موردی: منطقه ثامن مشهد). مجلۀ جغرافیا وتوسعۀ ناحیه‌ای، 18 (1)، 23-49.
8. شعبانی‌فرد، م؛ پوراحمد، ا؛ حسینی، ع؛ و رشیدی، م. (1388). بررسی سنجش ظرفیت پذیرش گردشگری شهری ومدل‌سازی شهرهای گردشگری پایدار از بعد کالبدی (نمونه موردی منطقۀ 12 تهران. نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 11. 47-74.
9. طهماسبی، ا؛ و روشنیان، س. (1395). ویژگی‌ها و رفتار خرید گردشگران بانه. فصلنامۀ مطالعات مدیریت گردشگری، 11(36)، 31-59.
10. عنابستانی، ع؛ حسینی، م؛ و طالبی، ه. (1395). بررسی تأثیر نقش پلیس بر امنیت گردشگران (مطالعه موردی: شهر شاندیز). جغرافیا و توسعۀ فضای شهری . دوره سوم. 2. (23) 141-159.
11. فروغ‌زاده، س؛و رضوی‌زاده، ن. (1395). تحلیل رفتار خرید سوغات در میان زائران شهر مشهد. مطالعات اجتماعی گردشگری ، دوره 4(8)، 23-49.
12. فرهودی، ر.، شورچه، م.، صبوری، ح (1389). برآورد اثرات تغییرات فصلی بر درآمد گردشگری معبد آناهیتا با تحلیل رگرسیونی. جغرافیا و توسعه، 8 ،45-62.
13. قادری، ط؛ عظیمی‌هاشمی، م؛ و بخشی، ه. (1392). بررسی رفتار کنش خرید سوغات در بین گردشگران مذهبی. اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار. همدان. (35) 35-48.
14. کاظمی، م. (1386). مدیریت گردشگری. تهران: سمت.
15. مرادنژاد، ج؛ باقری، ح؛ پوربرات، و. (1383). بررسی سازوکارها و روند توسعۀ گردشگری خرید در مناطق مرزی ایران. اولین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین. همدان. (89). 87-101.
16. مرکز آمار و اطلاعات شهرداری مشهد، (1397). سالنامۀ آماری. مشهد.
17. مشکینی، ا؛ اعظم نبوی، م؛ و پورطاهری، م. (1393). ارزیابی عوامل مؤثر در جذب گردشگران به مراکز تجاری-تفریحی(مطالعۀ موردی مراکز تجاری منطقۀ نمونه گردشگری سپاد مشهد). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 18(1)، 109-134.
18. نرگسی، ش؛ بابکی، ر؛ و عفتی، م. (1397). بررسی رابطۀ بین گردشگری، رشد اقتصادی و توسعۀ مالی در ایران (1368- 1395). فصلنامۀ اقتصاد مالی، 12 (44)، 41-67.
19. Agata Wawrzyniak،, Furaiji, F., & Łatuszyńska, M. (2012). An Empirical Study of the Factors influencing Consumer Behaviour in the Electric Appliances Market. CONTEMPORARY ECONOMICS,130-149.
20. Bieger، , & Laesser, C. (2004). Information Sources for Travel Decisions: Toward a Source Process Model. Journal of travel research 42(4), 357-371.
21. Butler، W. (1991). West Edmonton Mall as a tourist attraction. The Canadian Geographer/Le Géographe canadien Department of Geography, University of Western Ontario, London, Ontario, Canada N6A 5C,2, 287-295.
22. Cañizares،, Cañizares، S., Núñez Tabales, J., & Fuent. (2014). Local residents’ attitudes towards the impact of tourism development in Cape Verde. Tourism & Management Studies 10, 87-96.
23. Cohen،, Prayag، G., & Moital, M. (2014). Consumer behaviour in tourism: Consumer behaviour in tourism. Current Issues in Tourism 17(10) ، 872-909.
24. Crick-Furman. D., & Prentice، (2000). Modeling tourists’ multiple values. Annals of Tourism Research، 27(1), 62-97.
25. Hoyle، (2012). Handbook of Structural Equation Modeling. New York: The Guilford press.
26. Tribe ، (1997). The indiscipline of tourism. Annals of Tourism Research Volume 24، Issue 3, 638-657.
27. Kassarjian، H. (1971). Personality and consumer behavior: A review. Journal of Marketing Research 8(4), 409-418.
28. Kotler،, & Caslione, J. (2009). How marketers can respond to recession and turbulence. Journal of Customer Behaviour 8(2), 187-191.
29. Lehto،Y., Silkes, C., & Chen، S.Y. (2014). Tourist shopping style preferences. Journal of Vacation Marketing 20(1), 3-15.
30. Lutz، (2005). Cultural Tourism: Trends and prospects. University of Birmingham.
31. McCormick، R. (2001). Shopping Paper presented at the Travel Industry.
    Association of America Marketing Outlook Forum225
32. Mihajlović،, & Koncul، N. (2016). Changes in consumer behaviour – the challenges for providers of tourist services in the destination. Economic Research-Ekonomska Istraživanja، 914-937.
33. Rittichainuwat ، B., & Chakraborty، G. (2009). Perceived travel risks regarding terrorism and disease: The case of Thailand. Tourism Management، 30، 410–418.
34. Seongseop Kim،, Timothy، D. J., & Hwang، J. (2017). Understanding Japanese tourists’ shopping preferences using the Decision Tree Analysis method. Tourism Management 32(3), 544-554.
35. Timothy، J. (2005). Shopping tourism، retailing، and leisure. Channel View Publications. Clevedon. Buffalo. Toranto. Chris Cooper (University of Queensland, Australia) 14-200.
36. World Tourism Organization   Report. (2011). WTO, 15-45.