تحلیل عوامل مؤثر در باززنده سازی بافت تاریخی با رویکرد توسعۀ پایدار گردشگری ( مورد پژوهشی: شهر گرگان)

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

• فاطمه رضایی تالارپشتی ¹
• علی زنگی آبادی ²
• مهین نسترن ³

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

² دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³ دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

https://doi.org/10.22067/geography.v18i1.71423

چکیده

اهداف: باززنده ­سازی به سرزندگی و بهبود اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی بافت­های فرسوده و تاریخی شهرها کمک شایان­توجهی می­نماید. در این میان گردشگری نقش بارزی در باززنده­سازی بافت­های تاریخی ایفا می­کند. برهمین اساس هدف مقالة حاضر تحلیل عوامل تأثیرگذار در باززنده­سازی بافت تاریخی شهر گرگان با رویکرد توسعة پایدار گردشگری است.
روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی، روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و بهره­گیری از مدل معادلات ساختاری است. حجم نمونة پژوهش شامل 400 نفر از ساکنان است که پرسش­نامه به صورت تصادفی بین آن­ها توزیع شده است. این مدل از معیارهای زیادی برای سنجش روایی،  پایایی و برازش داده­ها استفاده می­کند؛ چنان چه از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی سازه­ها، روایی همگرا و واگرا،  ضرایب معناداری z، معیار R²، معیار Q2 و GoF استفاده کرده است.
یافته­ها/ نتایج: مقدار ضرایب بارهای عاملی(55/0)، ضرایب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (بیشتر از 7/0­)، روایی همگرا (AVE) و روایی واگرا (5/0 ­)،  مقدار آماره t (بیش از 96/1)، مقادیر R2 (بالای 699/0)، مقدار Q2(بیشتر از 35/0) و مقدار GoF (59/0) نشان دهندة برازش قوی مدل پژوهش است. رابطة مستقیمی بین متغییرهای هفت گانة پژوهش مشتمل بر «منابع مالی، عوامل قانونی، مشارکت ساکنان،  عوامل فرهنگی،  برنامة کوتاه­مدت و موضعی،  برنامة جامع و بلند­مدت و مدیریت شهری» و باززنده­سازی بافت تاریخی شهر گرگان با رویکرد توسعة پایدار گردشگری وجود دارد؛ چرا که این امر با سطح اطمینان 95% و مقدار آماره t (بیش از 96/1) اثبات شده است.
نتایج: حاصله به ارائة رهیافت برون رفت از مشکلات و احیای بافت­ تاریخی شهر گرگان، توجه به راهبردها و سیاست­های تعاملی بین بازآفرینی و توسعة گردشگری پایدار منتهی شده است و در باززنده­سازی بافت تاریخی شهر گرگان باید به عوامل تأثیرگذار نظیر برنامه­ریزی مشارکت-مبنا، بازآفرینی مردم­محور و ترویج گردشگری توجه جدی شود. ایجاد و پیشنهاد راهکارهای اجرایی در خصوص ساخت پیاده راه گردشگری و ایجاد شهرداری ویژة بافت فرسوده از اهم راهکارهای این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها

• باززنده‌سازی
• بافت تاریخی
• گردشگری پایدار
• شهر گرگان

20.1001.1.20081391.1399.18.1.1.1

مراجع

1.  

   1. امین زاده، ب؛ دادرس، ر. (1391). بازآفرینی فرهنگ مدار در بافت تاریخی شهر قزوین با تأکید بر گردشگری شهری. مطالعات معماری ایران، 1 (2) ، 108-99.
   2. پوراحمد، ا؛ حبیبی، ک؛ کشاورز، م. (1391). سیر تحول مفهوم­شناسی بازآفرینی شهری به­عنوان رویکردی نو در بافت­های فرسودة شهری. فصل­نامة مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، 1 (1)، 92-73.
   3. عسکری، و. (1390). طراحی بافت­های فرسودة دارای ارزش تاریخی با رویکرد توسعة ظرفیت­های گردشگری (مورد مطالعه: محدودة تاریخی چشمه علی شهر ری). (پایان­نامة کارشناسی ارشد شهرسازی). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
   4. فنایی، ح. و ذاکریان، م. (1394). بازآفرینی بافت­های تاریخی و فرسوده با رویکرد گردشگری(مورد مطالعه: منطقة 9 شهر اصفهان). سومین کنفرانس ملی توسعة پایدار در علوم جغرافیا و برنامه­ریزی، معماری و شهرسازی. تهران، صص154-143.
   5. قدمی، م.ج؛ دانشجو، خ؛ اسلامی، غ. (1393). مدل مفهومی بازآفرینی مراکز شهری با تأکید بر گردشگری شهری (نمونة موردی: مرکز شهر ساحلی محمودآباد). کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار. مشهد، صص 457-445 .
   6. مجتبی­زاده خانقاه، ح؛ رحمتی ملایی، ع؛ رحمتی ملایی، م؛ شاهی­پور، س. (1395). تأثیر باززنده­سازی بافت تاریخی بر توسعة گردشگری (مطالعة موردی: ناحیة 2 منطقة 12). اولین کنفرانس بین المللی و سومین کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار. تهران، صص 793-780.
   7. مهدنژاد، ح. (1394). سنجش و تحلیل مکانی گستره­های فقر شهری(مورد مطالعه: شهر ورامین). (رسالة دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری). دانشگاه تهران، تهران. ایران.
   8. مهدنژاد، ح؛ اشتری، ح. (1395). تبیین مفهوم اقتصاد دانش­محور و اقتصاد خلاق در هزارة سوم. اولین همایش ملی اقتصاد خلاق. دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب، تهران، صص 405-392.
   9. مهندسان مشاور خودآوند. (1388). طرح بهسازی و نوسازی بافت قدیم شهر گرگان. سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان گلستان، گلستان.
   10. مهندسان مشاور شهرسازی و معماری پارت. (1390). طرح توسعه و عمران(جامع) شهر گرگان،. وزارت راه و شهرسازی، ادارة کل راه و شهرسازی استان گلستان، گرگان.
   11. یزدانی، م.ح؛ حاضری، ص؛ ده­ده­زاده سیلابی، پ.(1396). بازآفرینی بافت فرسودة شهری با رویکرد گردشگری پایدار با تلفیق مدل­های برنامه­ریزی راهبردی و تحلیل شبکه(ANP-SWOT)، مطالعة موردی: بافت فرسودة شهر خوی. نشریة گردشگری شهری، 4 (1)، 41-56.

    

   12. Boraine, A. (2010). How we’re re-imagining Cape Town. Retrieved from iolproperty.co.za
   13. Caruana, J. (2014). Social sustainability, urban regeneration and postmodern development approaches for strait street. London: Valletta.
   14. Chin W. W. (1998). The Partial least squares approach for structural equation modeling. In G. A. Marcoulides (ed.), Modern methods for business research (pp. 295-336). London: Lawrence.
   15. Evans, G., & Shaw, P. (2004). A review of evidence on the role of culture in regeneration. London: Department for Culture Media and Sport.
   16. Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
   17. Gezici, F., & Kerimoglu, E. (2010). Culture, tourism and regeneration process in Istanbul. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 4(3), 252-265.
   18. Grifihs, R. (1995). Cultural strategies and new modes of urban intervention. Cities, 12(4), 253-265.
   19. Grodach, C., & Loukaitou-Sideris, A. (2007). Cultural Development Strategies and Urban Revitalization. International Journal of Cultural Policy, 13(4), 349-370.
   20. Hadjri, K., & Durosaiye, I. O. (2015). A critical analysis of urban regeneration programmes in Europe. Architecture_MPS.
   21. Henseler, J.  Ringle, C. M., & Sinkovics, R.  (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing.In R. R. Sinkovics & P. N. Ghauri (ed.), New challenges to international marketing (advances in international
   22. Hull City Plan. (2000). Urban regeneration: To promote urban regeneration and anti-poverty strategies. Retrieved from https://b2n.ir/811772
   23. Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic management journal, 20(2), 195-204.
   24. Jessop, B. (2002). Liberalism, neoliberalism, and urban governance: A state–theoretical perspective. Antipode, 34(3), 452-472.
   25. Khan, M. S., Woo, M., Nam, K., & Chathoth, P. K. (2017). Smart city and smart tourism: A case of Dubai. Sustainability, 9(12), 2279.
   26. Nassar, U. A., Ali, S. A., & Shaban, R. M. (2016). New approach for assessing urban regeneration performance in Egypt. The International Journal of Energy and Environment (IJEE), 10, 142-153.
   27. Roberts, P., Ravetz, J., & George, C. (2009). Environment and the city. London: Routledge.
   28. Uysal, Ü. E. (2015). Urban tourism in istanbul: urban regeneration, mega-events and citymarketing and branding (Unpublished master's thesis). University of Helsinki, Finland.
   29. Werts, C. E., Linn, R. L., & Jöreskog, K. G. (1974). Intraclass reliability estimates: Testing structural assumptions. Educational and Psychological Measurement, 34(1), 25-33.
   30. Wu, H., & Tan, W. (2014). Urban Renewal in Historical Cities in China: Exploring Methods based on Urban Form  Athens Journal of Tourism, 1(3), 203-215.