Analysis of Spatial Inequality of Formal and Informal Settlements in Neighborhoods of Tehran's District Two

Document Type : case study

Authors

• Ahmad Pourahmad ¹
• Hossein Hataminejad ²
• Shahram Charkhan ³

¹ Professor in Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

² Associate Professor in Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

³ MSc in Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.69240.1023

Abstract

Achieving development requires a balance in the city that manifests itself in the form of spatial justice in the city. Establishing social justice and spatial justice are the solution to many shortcomings and anomalies in the city. In this process, informal settlement and spatial inequality are considered as centers of instability and conflict which are related to each other through similar processes. This study aimed to investigate the structural factors affecting the spatial justice indicators of informal settlements in Tehran's District 2, through doing factor analysis, spatial statistics in the GIS environment, a comparative comparison of spatial inequality of informal neighborhoods, and analysis of social, economic and welfare-physical indicators of these neighborhoods. The results show that the neighborhoods of District 2 of Tehran are not in a good condition in terms of having the studied indicators. The neighborhoods of Shahra-Gharb and Punak are in the best condition and Islamabad and Farahzad are in the worst condition of the mentioned indicators. In contrast to the low-income neighborhoods such as Islamabad and Farahzad, in high quality neighborhoods, some prosperous people use different interests, which shows relatively precise engineering, science, technology, architecture, etc. (production of a space resulted from welfare). In contrast, a space that is formed only on the basis of simple needs of the poor is declining in every day (producing a space resulted from poverty), contributes to the increasing inequality of Islamabad, Farahzad, and even Kuhsar neighborhoods. This indicates that in some neighborhoods, the simultaneous existence of money, capital, power, rent, etc., dominates the space and causes the formation of unequal space in the whole region and adjacent areas in the spatial structure of District Two.

Keywords

• Informal Settlements
• Spatial Inequality
• Space Production
• Real Estate Bourgeoisie
• District Two

20.1001.1.20081391.1400.19.1.11.8

Main Subjects

• Planning in urban and rural areas

References

1. احدنژاد، م. نجفی، س. (1395). بررسی تطبیقی تفاوت­های کیفیت زندگی در محلات برنامه‌ریزی‌­شده و سکونتگاه‌های غیررسمی شهری (نمونة موردی: محلات کارمندان و اسلام‌آباد شهر زنجان). نشریة جغرافیا و برنامه­ریزی، 20(57)، 47-23.
2. اطهاری، ک. (1381). عدالت در فضا، نشریۀ شهرسازی و معماری هفت شهر، 3 (9 و 10)، 32-25.
3. اطهاری، ک.، یزدانی، ف. (1387). بورژوازی مستغلات؛ کژ کارکردی جامعه، کژتابی شهر. دوماه­نامة چشم‌انداز ایران، 48، 50-43.
4. اطهاری، ک. (1395). گفت­وگو با اقتصاد آنلاین. کد خبر155112، تاربخ خبر10/08/1395، بازیابی ازEghtesadonline.com                                                                    
5. افروغ، ع. (1377). فضا و نابرابری اجتماعی، ارائة الگویی برای جدائی­گزینی و پیامد­های آن. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
6. ایران‌دوست، ک. (1389). سکونتگاه غیررسمی و اسطورة حاشیه‌نشینی (چاپ دوم). تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات.
7. ایران‌دوست، ک. (1391). فقر سکونتگاه­های غیررسمی و امنیت شهری. فصل­نامة ره­نامة سیاست‌گذاری سیاسی، دفاعی و امنیتی، 3(1)، 181- 159.
8. ایران‌دوست، ک.، و پاکزاد، ع. (1394). ارزیابی دگرگونی کیفیت زندگی در سکونتگاه­های غیررسمی در دهة گذشته (مطالعة موردی: دولت‌آباد کرمانشاه). فصل­نامة علمی­ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، 15(57)، 175-149.
9. ایمان­پور، م.، شمس­الدینی، ع.، و سرور، ر. (1400). تحلیل سناریوهای اسکان غیررسمی در شهرهای شمال شرق ایران(مورد مطالعه: شهر بجنورد). فصل­نامة مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، (1)، 92-77.
10. آسایش، ح.، مشیری، ر. (1387). روش‌شناسی و تکنیک­های تحقیق علمی در علوم انسانی با تأکید بر جغرافیا. تهران: نشر قومس.
11. باندز، م. (1394). نظریه‌های اجتماعی شهر (شهر، خود و جامعه) (صدیق سروستانی، مترجم) (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
12. بشیریه، ح. (1382). دیباچه‌ای بر فلسفة عدالت. مجلة ناقد، 1، 56-11.
13. پورآقایی، ع. (1383). بررسی و تحلیل اسکان غیررسمی در شهر رشت و راهکارهای مناسب برای بهبود روند آن (پایان‌نامة منتشرنشدۀ کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری). دانشگاه یزد، یزد، ایران.
14. جنسن، ا. ه.، و هولت، ر. (1376). جغرافیا (تاریخ و مفاهیم) (تبریزی، ج. مترجم). تهران: انتشارت سیروسیاحت.
15. جواهری­پور، م.، و داورپناه، ب. (1381). سکونتگاه ناپایدار اقشار کم‌درآمد شهری (بازبینی سیاست‌گذاری‌های دروان اخیر در زمینة اسکان غیررسمی یا نابسامان). نشریۀ شهرسازی و معماری هفت شهر، 8، 97-82..
16. جودی­گل­لر، پ.، زمانیان، ر.، و فتحی، ح. (1394). ردیابی انگاشت عدالت در نظریه­های شهر و شهرنشینی: نظریة شهری انتقادی و نظریه نظریة حق به شهر. نشریۀ معماری و شهرسازی هفت شهر، (50-49)، 113-101.
17. حاتمی­نژاد، ح. (1391). جغرافیای رادیکال؛ رویکرد میان‌رشته‌ای در جغرافیای انسانی. فصل­نامة مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 4(3)، 31-15.
18. حاتمی­نژاد، ح.، فرهودی، ر. محمدپور، م. (1387). تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری­های خدمات شهری (مورد مطالعه: شهر اسفراین). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 40(65)، 85-71.
19. حاج یوسفی، ع. (1381). حاشیه‌نشینی و روند تحول آن در ایران (قبل از انقلاب). نشریۀ شهرسازی و معماری هفت شهر، 3(8)، 16-5.
20. حافظ­نیا، م. ر.، حاجت، ق.، احمدی­پور، م.، رکن­الدین، ز.، گوهری، ع. ر.، و گوهری، م. (1394). طراحی الگوی سنجش عدالت فضایی (مطالعه مطالعة موردی: ایران). فصل­نامة برنامه­ریزی و آمایش فضا، 19(1)، 52-33.
21. خاتم، ا.، و اطهاری، ک. (۱۳۸۶). حل مسئلة مسکن کم‌درآمدها و اسکان غیررسمی. مجموعة شهری تهران، مدیریت یکپارچه و حل اسکان غیررسمی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
22. خوش‌روی، ق. (1385). عدالت اجتماعی و فضای شهر. اولین همایش عمران شهری، 29 و 30 آذر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، بازیابی از https://civilica.com/doc/13178
23. داداش‌پور، ه.، علیزاده، ب.، و رستمی، ف. (1394). گفتمان عدالت فضایی در شهر. تهران: انتشارات آذرخش.
24. داداش­­پور، ه.، و علیزاده، ب. (1390). اسکان غیررسمی و امنیت تصرف زمین. تهران: انتشارات آذرخش.
25. دولفوس، ا. (1374). فـضای جغرافیایی (سهامی، س. مترجم) (چـاپ دوم). مشهد: انـتشارات‌ نـیکا.
26. رفیعیان، م. قاسمی، ا.، و نوذری، ک. (1398). تحلیل گفتمان عدالت فضایی در سند سیاست­گذاری مدیریت شهری تهران. مجلة جغرافیای اجتماعی شهر، (6)، 89-71.
27. رئیس دانا، ف. (1380). بررسی­های کاربردی توسعه و اقتصاد ایران، شناخت پایه‌ای (جلد یک). تهران: نشر چشمه.
28. زالی، ن.، یوسف، ر.، و نجمه، چ. (1394). ارزیابی و نقدی بر طرح ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه­های غیررسمی شیراز؛ مطالعة موردی محله مهدی­آباد (کتسِ بس). نشریة پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، (23)، 115-132.
29. زاهد زاهدانی، س. (1369). حاشیه‌نشینی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
30. زاهدی، م. (1393). سوداگری در ۴۰‏‎ ‎درصد از ارزش کل معاملات مسکن کشور. روزنامة جهان اقتصاد، امور زیربنایی. تاریخ خبر 16/12/1393، بازبابی از jahaneghtesad.com
31. زیاری، ک. ا.، و رفیعی­مهر، ح. (1394)،. بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی ساکنان مناطق غیررسمی (مطالعة موردی: محلة حصار همدان. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 47(1)، 32ـ21.
32. سوندرز، پ. (1394). نظریة اجتماعی و مسئلة شهری (شارع­پور، م. مترجم) (چاپ سوم). تهران: انتشارات تیسا.
33. شبلینگ، ژ. (1377). جغرافیا چیست؟ (س. سهامی، مترجم). مشهد: انتشارات محقق.
34. شکویی، ح. (1391). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری (جلد اول، چاپ پانزدهم). تهران: انتشارات سمت.
35. صرافی، م. (1381). مهاجرت داخلی و مدیریت شهری؛ با تأکید بر شرایط ایران. فصل­نامة مدیریت شهری، 3(10)، 15 ـ 6.
36. عقیلی، ک.، میرکتولی، ج.، و قبادی، غ. (1400). تحلیل شاخص‌های عدالت فضایی در ساختمان‌های بلندمرتبة گرگان. آمایش جغرافیایی فضا، (40)، 132-119.
37. عمران­زاده، ب. (1394). تبیین عدالت فضایی در شهر آرمانی اسلامی (رسالۀ دکتری منتشرنشدۀ جغرافیا گرایش برنامه‌ریزی شهری). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
38. قائدی، ع. (1393). دو پیش‌نیاز سیاست جدید مسکن. روزنامة دنیای اقتصاد. شمارة 3408، کد خبرDEN- 857543 ، تاریخ خبر11/11/1393 بازیابی از donya-e-eqtesad.com
39. کرنگ، م.، و ثریفت، ن. (1394). اندیشیدن دربارة فضا (م. عبدالله­­­زاده، مترجم). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
40. گالبرایت، ج. (1366). ماهیت فقر عمومی (س. م. عادلی، مترجم). تهران: انتشارات اطلاعات.
41. لوفور، ه. (1394). درآمدی بر تولید فضا (آ. ترکمه، مترجم). تهران: انتشارات تیسا.
42. موحدی، م.ج.، بینای مطلق، س. (1394). افلاطون و رالز: عدالت در فرد یا جامعه. پژوهش­های فلسفی، 9(16)، 213-197.
43. میره­ای، م.، حاتمی­­نژاد، ح.، و خدائی، ز. (1391). اسکان غیررسمی در جهان و ایران. تهران: جهاد دانشگاهی واحد تربیت‌معلم.
44. نجفیکانی، ع. ا.، و حمیدی، خ. (1400). تحلیلی بر تنگناها و راهبردهای توسعۀ کالبدی و فیزیکی سکونتگاه‌های غیررسمی نمونۀ موردی: محله‌های حاشیه‌ای و پیرامونی‌ بابل. مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا، 38، 238-217.
45. نظریان، ا. (1394). مهاجرت­های قومی در شهرهای ایران، گذر از مناطق قومی به شهرهای اقوام. تهران: انتشارات مبتکران.
46. نیوویرث، ر. (1389). شهرهای در سایه (میلیاردها محله محلة حاشیه‌نشین در دنیای جدید شهری) (ا. پوراحمد، ا. مشکینی، ژ. سجادی، و ک. حبیبی، مترجمان). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
47. وارثی، ح.، زنگی­آبادی، ع.، و یغفوری، ح. (1387). بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی: مورد زاهدان، مجلة جغرافیا و توسعه، 6(11)، 156-139.
48. هاروی، د. (1376). عدالت اجتماعی و شهر (ف. حسامیان، م. حائری، و ب. منادی­­زاده، مترجمان). تهران: انتشارات شرکت پردازش برنامه‌ریزی شهری.
49. هیراسکار، ج. (1387). درآمدی بر برنامه­­ریزی­ شهری (م. سلیمانی، و ا. م. یکانی­فرد، مترجمان) (چاپ دوم). تهران: جهاد دانشگاهی واحد تربیت‌معلم.

 

50. Abbott, J. (2002). A method-based planning frame work for informal settlement upgrading. Habitat International, 26(3), 317-333.
51. Aljafreh, A., Altal, R., & Ibrahim, A. (2021). The social role of open spaces in informal settlements in Jordan. Open House International, 47(1), 2-16.
52. Ezebilo, E., & Savadogo, P. (2021). Preferences for infrastructure and determinants of decision to live in a makeshift house in informal settlements. Economics, 9(4), 183.
53. Fainstin, S. (2005). Planning theory and the city. Journal of Planning Education and Research, 25, 1-10.
54. Gilbert, A. (2009). Extremist thinking about slums and slums: Cash. SAIS Review, 29(1), 35-48.
55. Mitchell, D. (2003). The right to the city: Social justice and the fight for public space. New York: Guilford Press.
56. Owen, K., & Wong, D. (2013). An approach to differentiate informal settlements using spectral, texture, geomorphology and road accessibility metrics. Applied Geography, 38, 107-118.
57. Roger, , Gouveia, N., Mathee, A., Harpham, T., Cohn, A., Swart, A., & Coulson, N. (2004). Informal sub-division of residential and commercial buildings in Sao Paulo and Johannesburg: Living conditions and policy implications. Habitat International, 28(3), 427-442.
58. Setianto, M. A., & Gamal, A. (2021). Spatial justice in the distribution of public services. Paper presented at the 3rd International Conference on Smart City Innovation, 5-6 August, Sanur, Bali.
59. Soja, E. W. (2008). The city and spatial justice. Paper presented at the conference Spatial Justice, March 12-14, Nanterre, Paris.
60. UN–Habitat. (2015 a). International guidelines on urban and territorial. planning Retrieved from http://unhabitat.org/books/international-guidelines-on-urban-and-territorial-planning/
61. UN-Habitat. (2015 b). Habitat III-issue-pape- 20 – Housing. Retrieved from http://unhabitat.org/wp-content/uploads/2015/04/Habitat-III-Issue-Paper-20_Housing-2.0.pdf
62. UN-Habitat. (2015 c). Habitat- III- issue- paper-22_ informal-settlements. Retrieved from http:// unhabitat.org/ wp-content/ uploads/ 2015/ 04/ Habitat-III-Issue-Paper-22_Informal-Settlements.pdf
63. UN-Habitat. (2016). HIII thematic meeting on informal settlement Pretoria. Retrieved from http:// citiscope.org/ sites/ default/ files/ h3/ HIII_ Thematic_ Meeting_on_Informal_Settlements_Pretoria_2016_Backgrounder.pdf.
64. United Nations. (2015 d). The millennium development goals report. Retrieved from http:// www.undp.org/ content/ undp/ en/ home/ librarypage/ mdg/ the-millennium- development-goals-report-2015.html
65. United Nations. (2015 e). Transforming our world: the 2030 Agenda for sustainable development. Retrieved from http:// www.un.org/ ga/ search/ view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&Lang=E