تحلیل عوامل مؤثر در عدم نهادینه‌شدن گردشگری در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان خراسان شمالی)

نوع مقاله : پژوهشی-مطالعه موردی

نویسندگان

• هادی نیازی ¹
• رضا خسرو بیگی ²
• محمدجواد صفایی ³

¹ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی ،دانشگاه حکیم سبزواری ،سبزوار، ایران

² استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی ، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

³ استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.50785.0

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی دلایل نهادینه نشدن برنامه‌های گردشگری در مناطق روستایی بود. برای این کار به ارزیابی برنامه روستاهای هدف گردشگری به‌عنوان نمادی از تغییر ساختار اقتصادی روستا از کارکرد تولید گرایی به پساتولیدگرایی و پاسخ به تقاضاهای مصرفی در مقاصد هدف گردشگری خراسان شمالی شامل درکش، رویین، استاد، خسرویه، زوارم، گلیان و اسفیدان پرداخته ‌شد. نتایج نشان داد، حمایت‌های دولتی به‌صورت مقطعی یا بیشتر به شروع پروژه‌ها مربوط می‌شود و به‌نوعی برای تکمیل چرخه گردشگری یعنی توسعه فیزیکی، مشاوره و آموزش و درنهایت تبلیغات و بازاریابی تداوم ندارد. مشهود است که گردشگری در روستاهای هدف خراسان شمالی با خلأ همکاری و مشارکت محلی بین کارآفرینان در درون روستا و در سطح منطقه‌ای به‌عنوان پیش‌نیاز توسعه کسب‌وکارهای جدید و برآورده کردن نیازهای مالی، اطلاعاتی و بازاریابی مانند سایر نقاط کشور روبه‌ر‌وست. علاوه بر این‌ها، تعاملات سازنده بین سازمان‌های دولتی و جوامع محلی یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده توسعه و نهادینه گردشگری در روستاهای هدف محسوب می‌شود. روش انجام این پژوهش کیفی بود که با استفاده روش تحلیل محتوا انجام ‌گرفت و داده‌ها به‌وسیله نرم‌افزار مکس‌کیودا نسخۀ 10 تحلیل شد. نتایج نشان داد، باوجود هماهنگی‌های صورت‌گرفته، بنیاد مسکن در آماده‌سازی و گسترش اقامتگاه‌های بوم‌گردی دستورالعمل‌ها و اولویت‌های دیگری را دنبال می‌کند و تمرکز خود را بیشتر به سنگ‌فرش کردن روستا معطوف کرده است.
 

کلیدواژه‌ها

• تنوع‌سازی اقتصادی
• توسعه گردشگری
• گردشگری روستایی
• روستا
• خراسان شمالی

20.1001.1.20081391.1401.20.1.1.5

مراجع

1. ابراهیمی‌ کوهبنه، م.، و ایزد، ا. (1393). تحلیل پیامدهای توسعه گردشگری بر توسعه مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان کسلیان استان مازندران). راهبردهای توسعه روستایی، 1(1)، 71-83.
2. خانی، ف.، قاسمی، ا.، و قنبری نسب، ع. (1388). بررسی اثرات گردشگری ساحلی با تکیه‌بر نظرسنجی از خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: روستایی چمخاله شهرستان لنگرود). پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، 4(1)، 51-64.
3. دشتی شفیعی، ع.، فتحی، ر.، و امیری، ع. (1395). تحلیل صنعت گردشگری و نقش آن در توسعه پایدار روستایی. سومین کنفرانس علمی پژوهشی افق‌های نوین در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی معماری و شهرسازی ایران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، تهران.
4. زرافشانی، ک.، شرفی، ل.، گراوندی، ش.، و قبادی، پ.(1392). بررسی اثرات توسعه گردشگری در ارتقاء شاخص‌های اقتصادی – اجتماعی نواحی روستایی (مورد: منطقه گردشگری ریجاب در استان کرمانشاه). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2(5)، 119-134.
5. ساربان، و.، و ملکی، ا. (1394). بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و روان‌شناختی گردشگری بر توسعه مناطق روستایی شهرستان مشکین‌شهر (مطالعه موردی: دهستان لاهرود). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 16(4)، 35-50.
6. علی‌اکبری، ا. (1391). جغرافیای گردشگری ایران (چاپ سوم). تهران: سمت.
7. قاسمی، ا. (1388). برنامه‌ریزی کالبدی حوزه‌های گردشگری روستایی (چاپ اول). تهران: انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.

 

8. Anderson, E. Bakir, A. & Wickens, E. (2015). Rural tourism development in Connemara, Ireland. Tourism Planning & Development, 12(1), 73-86.‏
9. Ghaderi, Z., & Henderson, J. C. (2012). Sustainable rural tourism in Iran: A perspective from Hawraman Village. Tourism Management Perspectives, 2, 47-54.
10. Giannakis, E. (2014). The role of rural tourism on the development of rural areas: The case of Cyprus. Romanian Journal of Regional Science, 8(1), 38-53.
11. Giles, E. L., Bosworth, G., & Willett, J. (2013). The Role of perception in the marketing of rural areas. Destination Marketing & Management, 2(1), 4-13.
12. Hwang, J., & Lee, S. W. (2015). The effect of the rural tourism policy on nonfarm income in South Korea. Tourism Management, 46, 501-513.
13. Jurdana, D. S., & Frleta, D. S. (2012). Economic and social aspects of rural tourism. Paper presented at the 6th International Conference on an Enterprise Odyssey: Corporate governance and public policy – path to sustainable future, Šibenik.
14. L., Muhar, A., Dax, Th., & Khelashvili, A. (2019). Rural tourism in Georgia in transition: Challenges for regional sustainability. Sustainability, 11(2(, 410.
15. Nagy, H., Káposzta, J., & Bledar, M. (2017). The potentials of rural tourism in developing rural areas in Albania. DETUROPE – The Central European Journal of Regional Development and Tourism, 9(3), 188-206.
16. Nunkoo, R., & Gursoy, D. (2012) Residents’ support for tourism: An identity perspective. Annals of Tourism Research, 39(1), 243-268.
17. Soare, I., Cristache, N., Razvan, C. D., & Marian, N. (2017). The rural tourist entrepreneurship –new opportunities of capitalizing the rural tourist potential in the context of durable development. European Journal of Sustainable Development, 6(3), 231-252.
18. Sutawa, G. K. (2012). Issues on Bali tourism development and community empowerment to support sustainable tourism development. Procedia Economics and Finance, 4, 413- 422.