بررسی آسیب‌پذیری شبکۀ معابر در زمان تخلیه اضطراری در زلزله‌های احتمالی(مطالعۀ موردی: منطقۀ ثامن مشهد)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محمدعلی فرقانی
• زین العابدین صادقی
• سپیده پوررمضان

دانشگاه شهید باهنر کرمان

https://doi.org/10.22067/geography.v14i2.47249

چکیده

اهداف: هدف اصلی این مقاله شناسایی و پهنه‌بندی محدودۀ منطقۀ ثامن مشهد از نظر آسیب‌پذیری شبکۀ معابر در زمان بروز حوادثی همچون زلزله می‌باشد.
روش: این مطالعه براساس هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی ـ موردی است. بنابراین ابتدا پارامترهای مؤثّر در تعیین کارایی شبکۀ معابر در زمان بروز بلایایی، همچون زلزله با استفاده از نظرات کارشناسان تعیین گردیدند. سپس برای انتخاب بهینه‌ترین مسیر جهت
تخلیه‌اضطراری در زلزله‌های احتمالی، از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی و قابلیت‌ها و تکنیک‌های هم‌پوشانی لایه‌های اطّلاعاتی در نرم‌افزار Arc GIS استفاده شده است.
یافته‌ها/نتایج: استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی نشان داد که در بین شاخص‌های مطرح‌شده، شاخص ویژگی‌های سازه‌ای جداره درمجموع از دیگر شاخص‌ها تأثیرگذاری بیشتری را داشته است. همچنین نتایج حاصل از هم‌پوشانی شاخص‌ها نشان می‌دهد که معابر موجود در شمال منطقه نسبت به بقیۀ محدودۀ موردمطالعه، دارای آسیب‌پذیری بیشتری می‌باشند و با حرکت از شمال به جنوب منطقه، از میزان آسیب‌پذیری کاسته می‌شود.
نتیجه‌گیری: بیشتر معابر این منطقه به‌لحاظ دارابودن بافت قدیمی و تراکم بالای جمعیتی و ساختار ساختمانی نامناسب، دارای بیشترین آسیب‌پذیری می‌باشند. بنابراین نیاز است تا زمان اصلاح شبکۀ معابر از مسیرهای اصلی منطقه به‌عنوان بهینه‌ترین مسیرها که دارای بهترین شرایط برای دسترسی به سایر مناطق هستند، استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

• شبکۀ معابر
• آسیب‌پذیری
• تخلیه اضطراری
• منطقۀ ثامن مشهد

مراجع

1. حسینی، م.(1387). مدیریت بحران. تهران: مؤسسۀ نشر شهر

2. خبرگذاری حوزۀ نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، 30/01/1394، http://hajj.ir/14/ 57256

3. سالکی ملکی، م؛ ولی‌بیگی، م؛ و قاسمی، م.(1392). کارایی فضایی شبکۀ ارتباطی به‌منظور امدادرسانی بعد از وقوع زلزله(مطالعۀ موردی: شهرک باغمیشه تبریز). فصلنامۀ امداد و نجات، 3(5)، 70ـ85

4. شیعه، ا؛ حبیبی، ک؛ و ترابی، ک. (1389). بررسی آسیب‌پذیری شبکه‌های ارتباطی شهرها درمقابل زلزله، با استفاده از روش GIS , IHWP (مطالعۀ موردی: منطقۀ شش شهرداری تهران). فصلنامۀ باغ نظر، 13(7)، 35ـ48

5. طارقیان، ح. (1383). مدل‌سازی تخلیه‌اضطراری با رویکرد شبیه‌سازی موازی. مجلّۀ دانش و توسعه، (15)، 25ـ47

6. عبّاس‌نژاد، ا؛ حسن‌زاده، ر.(1387). مدیریت خطر زمین‌لرزه‌. چاپ اوّل. کرمان: مرکز مطالعات مدیریت بحران شهرداری

7. کارتر، د. ن.(1373). مدیریت سوانح و حوادث غیرمترقبه. ترجمۀ مرکز مطالعات و پژوهش‌های ارتش بیست میلیونی نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

8. Apte, A. (2009). Humanitarian logistics: A new field of research and action. Technology, Information and Operations Management, 3(1), 1-100

9. Campos, V., & Bandeira, R. (2012). A method for evacuation route planning in disaster situations. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 54, 503-512

10. Coutinho-Rodrigues, J., Tralhão, L., & Alçada-Almeida, L. (2012). Solving a location-routing problem with a multiobjective approach: the design of urban evacuation plans. Journal of Transport Geography, 22, 206-218

11. Han, L., Yuan, F., Chin, S., & Hwang, H.) 2006. (Global optimization of emergency evacuation assignments. Interfaces, 36(6), 502-513

12. Hashemi, M. Alesheikh, A. A.) 2011(. A GIS-based earthquake damage assessment and settlement methodology. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 31, 1607–1617

13. Kovacs, G., & Spens, K. (2007). Humanitarian logistics in disaster relief operations. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 37(2), 99-114

14. Kovacs, G., & Spens, K. (2009). Identifying challenges in humanitarian logistics. International Journal of Management, 39(6), 506-528

15. Sapir, G., & Vos, f., & Below, R. (2011). Annual Disaster statistical review 2011: The Numbers and Trends. Center For Research On The Epidemiology Of Disasters-CRED, Institute Of Health And Society (IRSS), Catholic. Research Report of University of Louvain, Brussels (Belgium).This document is available on http://www.cred.be/sites/default/files/ADSR_2011.PDF

16. Stepanov, A., & Smith, J. (2009). Multi-objective evacuation routing in transportation networks. European Journal of Operational Research, 1498, 435-446