سنجش و ارزیابی کارکرد سرمایۀ مالی در توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان ابهر)

نوع مقاله : پژوهشی-مطالعه موردی

نویسندگان

• حسن اعمی بنده قرایی ¹
• احمد رومیانی ²
• نسرین جعفری ³
• مهناز رمضانی ⁴

¹ دکتری اقتصاد، دانشکده مدیریت، عضو هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² دکتری جغرافیا و آمایش کیفیت محیطی مناطق روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

⁴ کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

https://doi.org/10.22067/jgrd.2023.73479.1087

چکیده

ارتباطات بین بخش روستایی و شهری دربرگیرنده جریان اطلاعاتی از قبیل فرصت­‌های اشتغال و بازار و جریان­‌های حرکتی بین روستا و شهر به‌صورت موقتی و پایدار و دائمی است؛ ازاین‌رو مناسبات روستا-شهری نیازمند بررسی‌های جامع به‌منظور فهم تغییر در ماهیت و شدت این تعاملات در طول زمان است. در دهه­‌های اخیر روابط شهر و روستا در کشورهای درحال‌توسعه در مقایسه با گذشته دچار تغییرات زیادی شده و در برخی مناطق روستایی به تغییرات چهره مناطق، شکل مساکن و کاربری اراضی منجر شده است. در این میان، سرمایه‌­هایی از شهرها وارد روستاها شده که در توسعه روستایی نقش مهمی داشته است. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی نقش سرمایه­ مالی شهری در سکونتگاه‌های روستایی از دهستان سنبل­‌آباد (توابع شهرستان ابهر) بود. نوع تحقیق کاربردی و روش استفاده‌شده، توصیفی-تحلیلی و میدانی مبتنی بر تکمیل پرسشنامه بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری (آزمون t تک‌نمونه‌­ای و رگرسیون چندمتغیره) و مدل ویکور استفاده شد. یافته‌­های آزمون t تک‌نمونه‌­ای نشان داد که بین تمامی مؤلفه‌ها رابطه­ معناداری وجود دارد که نشان‌دهنده اثرات مثبت سرمایه مالی در توسعه روستایی است. برای تمامی مؤلفه‌ها میانگین بیشتر از مطلوبیت عددی 3 ارزیابی شد. نتایج مدل برازش رگرسیونی نشان داد که ورود سرمایه‌­ها به مناطق روستایی با سطح معناداری 715/0، رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته را در محدوده موردمطالعه تبیین می­‌کند. نتایج مدل ویکور نشان داد که تحلیل فضایی توزیع روستاها در شاخص­‌های (خدمات، صنعت، زیرساخت‌ها و کشاورزی) نشان­‌دهنده تفاوت معناداری است؛ به‌طوری‌که روستای سنبل­‌آباد با رتبه‌ 005/0، بیشترین و روستای شلوار با رتبه­ 1، به دلیل نبود زیرساخت‌­های ارتباطی و انزاوای جغرافیایی دارای پایین‌­ترین رتبه به لحاظ برخورداری از میزان سرمایه مالی با منشأءشهر در بین روستاهای موردمطالعه هستند.

کلیدواژه‌ها

• توسعه روستایی
• سرمایه‌های مالی
• اشتغال‌زایی
• دهستان سنبل‌آباد

20.1001.1.20081391.1402.21.1.3.4

موضوعات

• برنامه ریزی در بخش های شهری و روستایی

مراجع

1. ترکمانی، ج.، و جمالی مقدم، ا. (1387). برررسی اثرات مستقیم و غیر مستقیم سرمایه گذاری‌های عمرانی دولت بر رشد بهره‌وری کل و فقرزادیی در مناطق روستایی ایران. فصلنامه روستا و توسعه، 11(4)، 24-1.
2. جعفری، ن. (1392). ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در کاهش آسیب‌­پذیری سانحه زلزله در مناطق روستایی، مطالعه موردی: دهستان خرارود شهرستان خدابنده (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد گروه جغرافیا). دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
3. خوبفکر برآبادی، ح. (1391). پیوندهای روستایی-شهری زاهدان و توسعه نواحی روستایی (مطالعه موردی، شهرستان زاهدان)، پژوهش­‌های روستایی، 3(1)، 146-119.
4. رومیانی، ا.، شایان، ح.، دهبانژاد، ا.، و روشنایی، ح. (1396). سرمایه‌گذاری خانوادگی با منشأ شهری، راهبردی برای توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان صائین‌قلعه شهرستان ابهر). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 15(2)، 44-21.
5. رومیانی، ا. (1392). ارزیابی نقش جریان سرمایه شهری- روستایی در توسعه پایدار گردشگری (مطالعه موردی: دهستان حصار ولیعصر-شهرستان بوئین زهرا) (پایان نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد گروه جغرافیا). دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
6. سعیدی، ع. (1385). مبانی جغرافیای روستایی (چاپ اول). تهران: انتشارات سمت،
7. شاطریان، م.، و گنجی پور، م. (1389). تأثیرات سرمایه‌گذاری ‌های عمرانی در توانمندسازی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش ابوزیدآباد- شهرستان کاشان)، نشریه پژوهش‌های روستایی، 1(3)، 131-152.
8. شمس‌­الدینی، ع.، شکور، ع.، رضایی، م.­، و پناهی، ل. (1390). تحلیلی جغرافیایی بر جریانات متقابل روستایی-شهری (مطالعه موردی: مرودشت و روستاهای پیرامونی). فصلنامه جغرافیا آمایش محیط، 12، 99-79.
9. صادقی، ح.، و قنبری، ع. (1388). تحولات اقتصادی ایران 2. تهران: انتشارات سمت.
10. قدیری معصوم، م. (1386)، تحلیل رابطه نوشهرگلبهار با روستاهای پیرامون. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 8، 12-39.
11. کاظمی، ح. (1390). تحلیل و بررسی جریان‌های سرمایه اقتصادی در روابط شهر و روستا (مطالعه موردی: شهرستان زنجان و شش روستای پیرامون) (پایان نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد گروه جغرافیا). دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
12. لینچ، ک (1386)، روابط متقابل شهر و روستا در کشورهای درحال‌توسعه (م. ر. رضوانی، و د. شیخی، مترجمان) (چاپ اول). تهران: انشارات پیام.

 

13. Afsar, (1999). Rural-urban dichotomy and convergent: Emerging realities in Bangladesh. Environmental and Urbanization, 11(1), 235-249.
14. Aryee, S., Srinivas, E.S., & Tan, H. H. (2005). Rhythms of life: Antecedents and outcomes of work-family balance in employed parents. Journal of Applied Psychology, 90(1), 132-146.
15. Sorensen, D., & Feldman, D., (2005). Predictors of objective and subjective career success: A meta-analysis. Personnel Psychology, 58(2), 367- 408.
16. Bhagavatula, S., Elfring, T., Tilburg, A. V., & Gerhard G. V. B. (2010). How social and human. Retrieved from https:// repec.org/ article/ eeejbvent/ v_3a25_3ay_3a2010_3ai_3a3_3ap_3a245-260.htm
17. Bhandari, R., Okada, N., Yokomatsu, M., & Ikeo, H. )2010(. Building a disaster resilient community through ritual based social capital: A brief analysis of finding from the case study of Kishiwada. Annuals of Disaster Prevention Research Institue, 53 B. 137-148.
18. Bridge, G. (2008). Environmental economic geography: A sympathetic critique, geoforum. Manchester: University of Manchester.
19. Burt, R. S. (2000). The network structure of social capital. In R. I. Sutton, & B. M. Staw (Eds), Research in organizational behavior (pp. 345-423). Greenwich: JAI Press.
20. Chen, F., & Korinek, K. (2010). Family life course transitions and rural household economy during China’s market reform. Demography, 47(4), 963–987.
21. CSP (Concern Strategic Plan). (2005). approaches to disaster risk reduction: Emergency Unit, Retrieved from www.concernusa.org/ …/ Concern _ Approachesto DRR% 20paper%20-%20final.pdf
22. Fan, S., Kang, C. C., & Mukherjee, A. (­2005). Rural and urban dynamics and poverty: Evidence from China and India, Food Consuption and Nutrition Division (FCND). Discussion Paper 196, International Food Policy Research Institute, Retrieved from On line: ifpri.org
23. Gaisford, j. D. (1995). International capital mobility, the factor content of trade and Leontief paradoxes. International Economic Journal, 39, 175-178.
24. González-González, E., & Nogués, S. (2019). Long-term differential effects of transport infrastructure investment in rural areas. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 125, 234-247.
25. Hanushek, E., & Woessmann, L. (2008). The role of cognitive skills in economic. Retrieved from https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/jel.46.3.607
26. Kaur, R. (2007). Urban-rural relations and regional development: Changing nature, intensity and interaction mechanisms. NewDelhi: Regal Publication.
27. Mohan, J., & Twigg, L.­ (2005). Stevebarnard, kelvynjonesSocial capital, geography andhealth: A small-area analysis for England. Social Science & Medicine, 60(6), 1267-1283.
28. (2001). The well-being of nations: The role of human and social capital. Paris.
29. OECD, (2012), Promoting Growth in All Regions: Lessons from across the OECD. March 2012. http://www.oecd.org/site/govrdpc/49995986.pdf.
30. Patel, P. C., & Conklin, B. (2009). The balancing act: The role of transnational habitus and social networks in balancing transnational entrepreneurial activities. Entrepreneurship Theory and Practice, 33(5), 1045-1078.
31. Peón, D., & Martínez-Filgueira, X. (2020). Determinants of investing in innovative activities by agri-food and KIBS firms in rural areas: An exploratory analysis. Journal of Small Business Management, 58(6), 1155-1186.
32. Putnam, R.­ (1993). The prosperous community-social capital and public life. AmericanProspect, 1993, 13-
33. Ring, J. K., Peredo, A. M., & Chrisman, J. J. (2010). Business networks and economic development in rural communities in the United States. Entrepreneurship Theory and Practice, 34(1), 171-195.
34. Standar, A., Kozera, A., & Satoła, Ł. (2021). The importance of local investments co-financed by the european union in the field of renewable energy sources in rural areas of Poland. Energies, 14(2), 450.
35. Tsuchiya, Y., Swai, T. A., & Goto, F. (2020). Energy payback time analysis and return on investment of off-grid photovoltaic systems in rural areas of Tanzania. Sustainable Energy Technologies and Assessments, 42, 100887.
36. Wei, Jingzhu; Lin, Xiangyi, (2008), the Multiple Attributed Decision-Making VIKOR Method and Its Application, IEEE.
37. Weng, C. S., Chen, W. Y., Hsu, H. Y., Lai, K. K., & Chen, S. J. (2008). A holistic network approach to study the structure of technological network by the block modeling of social network analysis. In PICMET'08-2008 Portland International Conference on Management of Engineering & Technology (pp. 998-1011). IEEE.
38. World Bank. (2001). Reaching the rural poor, the rural development strategy of the World Bank. Retrieved from www.worldbank.org
39. Yu, H., Zhang, W., & Pang, S. (2022). Exploring the role of land transfer and social capital in improving agricultural income under the background of rural revitalization. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(24), 17077.
40. Zhang, J., Zhang, L., Rozelle, S., & Boucher, S., (2006). Self-employment with Chinese characteristics: The forgotten engine of rural china’s growth. Contemporary Economic Policy, 24, 446–458.