تحلیل نقش عوامل تأثیرگذار بر کارآمدی نظام تقسیمات کشوری ایران (مطالعۀ موردی: استان کرمانشاه )

نوع مقاله : پژوهشی- مطالعه موردی

نویسندگان

• نگین رسولی ¹
• حجت مهکویی ²
• امیر گندمکار ²

¹ دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

² دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

https://doi.org/10.22067/jgrd.2023.83556.1305

چکیده

تقسیمات کشوری یکی از راهکارهای مهم حکومتها برای سازماندهی سیاسی فضای کشور به شمار می­رود. تقسیمات کشوری و تمرکززدایی، شرط ضروری برای ساماندهی فضایی و توسعه و تعادل منطقه‌ای در کشور ایران مطرح می‌گردد. در ایران با توجه به گستره سرزمینی و الگوی سرزمینی اداره کشور که از نوع بسیط می­باشد، نظام تقسیمات کشوری، متأثر از دستورات و برنامه­های صادره از پایتخت می­باشد. بررسی تاریخی استانهای کشور، نشان می­دهد که از بعد انقلاب اسلامی، از نظر عددی، تعداد استانها افزایش یافته­اند ولی از نظر کیفی، روند مناسب و مطلوبی در توسعه آنها دیده نمی­شود. استان کرمانشاه به عنوان یکی از استانهای غربی کشور در راستای نظام تقسمیات کشوری دارای ۱۴ شهرستان، ۳۱ مرکز شهری، ۸۶ دهستان و ۲۷۹۳ آبادی دارای سکنه می‌باشد. هدف اصلی در مقاله، شناخت تأثیرگذارترین عامل از میان عوامل چهارگانه سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار بر کارامدی نظام تقسیمات کشوری استان کرمانشاه می­باشد. سوال اصلی مطرح شده این است که از عوامل چهارگانه سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار بر کارامدی نظام تقسیمات کشوری در استان کرمانشاه کدام عامل بیشترین تأثیرگذاری را داشته است؟ بنابراین با روش کمی و با ماهیت روش توصیفی-تحلیلی این تحقیق انجام شده است. همچنین برای تجزیه­و­تحلیل یافته­های مقاله از روش تحلیل عاملی و آزمون T تک نمونه­ای استفاده شده است. حجم نمونه مورد نظر، 95 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه تقسیمات کشوری در فرمانداریهای استان کرمانشاه بوده­ اند که به سوالات پاسخ داده­اند. نتایج یافته­های پژوهش نشان می­دهند که عوامل اقتصادی از میان عوامل چهارگانه مورد بررسی در این مقاله، بیشترین تأثیرپذیری نامطلوب را از نظام تقسیمات کشوری استان کرمانشاه داشته است.
 
 

کلیدواژه‌ها

• سازماندهی سیاسی فضا
• تقسیمات کشوری
• استان کرمانشاه
• ایران

موضوعات

• برنامه ریزی در بخش های شهری و روستایی

مراجع

1. احمدی­پور، ز.، و منصوریان، ع. (1385). تقسیمات کشوری و بی­ثباتی سیاسی در ایران (1357-1285). فصلنامه ژئوپلیتیک، 2(1) ، 89-62.
2. احمدی­پور، ز.، و میرزایی­تبار، م. (1390). نقش احساس مکانی در سازماندهی سیاسی فضا. فصلنامه آمایش محیط، 4(12)، 47-62.
3. حاصلی، م.، افراخته، ح.، کریمی­پور، ی.، و عبداللهیان، ح. (1398). واحدهای هیدرولیک، مبنایی مناسب برای تقسیمات سیاسی-اداری و برنامه­ریزی مکانی فضایی (مطالعه موردی: حوضه آبریز کرخه). فصلنامه برنامه­ریزی توسعه کالبدی، 4(61) ، 65-43.
4. حافظ­نیا، م.، احمدی­پور، ز.، و قادری­حاجت، م. (1389). سیاست و فضا (چاپ اول). مشهد: انتشارات پژوهشکده امیرکبیر.
5. حیدری­ساربان، و، باختر، س، زیارتی، م. (1397). تأثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه­پایدار کشاورزی در مناطق روستایی (مطالعه موردی : روستاهای استان کرمانشاه)، فصلنامه جغرافیا پایداری محیطی، 8(27) ، 74-59.
6. رحیمی، ب.، سلطانی، ن.، و بهرامی­جاف، س. (1400). بررسی نقش تقسیمات کشوری در روند اجرای برنامه­های آمایش سرزمین استان کرمانشاه. فصلنامه آمایش سیاسی فضا، 3(4)، 296-286.
7. ریاحی، و.، افراخته، ح.، و صالح­پور، ش. (1399). عوامل مؤثر بر ناکارآمدی نظام تقسیمات کشوری در سطح محلی (مورد مطالعه: شهرستان ارومیه). فصلنامه ژئوپلیتیک، 16(3)، 147- 119.
8. صفری­شالی، ر. (1396). راهنمای تدوین طرح تحقیق (پروپوزال‌نویسی) (چاپ هفتم). تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ.
9. سبزقبایی، غ.، دشتی، س.، جعفرزاده، ک.، و بزم­آرابلشتی، م. (1395). ارزیابی الگوهای چشم­ا­نداز شهری برای اندازه‌گیری اثرات شهرنشینی بر ساختار چشم­انداز (مطالعة موردی: شهر کرمانشاه). فصلنامه جغرافیا و پایدرای محیطی، 6(21)، 50-35.
10. عاطفی، ح.، رومینا، ا.، و قربانی­نژاد، ر. (1399). الگوی نظری توسعه فضایی در مناطق مرزی تلفیقی. فصلنامه فضای جغرافیایی، 20(72)، 37-19.
11. لاکوست، ا، بئاتریس، ژ. (1391). عوامل و اندیشه‌ها در ژئوپلیتیک (ع. فراستی، مترجم). تهران: نشر
    آآاااااآمن.
12. مویر، ر. (1379). درآمدی نو برجغرافیای سیاسی (د. میرحیدر، مترجم) (چاپ اول). تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

 

13. Li, J., & Liu, Di., & Cai, M. (2022). Water pollution and administrative division adjustments: A quasi-natural experiment in Chaohu Lake, China. PloS One, 17(3),