تبیین شاخص های مدل شکوفایی گردشگری شهری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• امین الله بالیده ¹
• مسعود تقوایی ²

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

² استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

https://doi.org/10.22067/jgrd.2023.82657.1284

چکیده

امروزه شاخص‌ها به‌طور فزاینده‌ای به ابزاری مفید برای سیاست‌گذاری و نظارت بر امور تبدیل شده‌اند. در این میان بخش گردشگری و به‌ویژه گردشگری شهری نیز به‌منظور ارزیابی و سیاست‌گذاری درست و رسیدن به شکوفایی، نیازمند استفاده از شاخص‌های کارآمد است؛ ازاین‌رو در پژوهش حاضر تبیین شاخص‌های مدل شکوفایی گردشگری شهری مد نظر است. نوع پژوهش حاضر کاربردی – توسعه‌ای و اکتشافی است و روش بررسی آن توصیفی - تحلیلی و پیمایشی است. همچنین رویکرد حاکم بر آن از نظر ماهیت، تحلیل نظری است. در این پژوهش ابتدا ادبیات نظری در حوزۀ مرتبط با موضوع، با دیدگاهی ساختاری و سیستماتیک بررسی شده است؛ در مرحلۀ بعد ازطریق روش مصاحبه، مؤلفه‌های تأثیرگذار در شکوفایی گردشگری شهری در ابعاد مختلف استخراج شده است. جامعۀ آماری این پژوهش را نخبگان، متخصصان و کارشناسان مدیریت شهری و گردشگری تشکیل داده‌اند. با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند، تعداد 154 نفر به‌عنوان نمونۀ آماری پژوهش انتخاب شدند و از نظرات آن‌ها استفاده شد. در گام بعد از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری براساس کمترین مربعات جزئی در راستای اعتبارسنجی الگوی طراحی‌شدۀ شکوفایی گردشگری شهری استفاده شده است. درنهایت به کمک نرم‌افزار Smart-PLS3 از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم به‌منظور اعتبارسنجی الگوی طراحی‌شده استفاده شد. با انجام این فرآیند علمی، مؤلفه‌های تأثیرگذار در شکوفایی گردشگری شهری در ابعاد پنج گانه (اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، زیرساختی، پایداری و نهادی) شناسایی شد. نتایج نشان‌دهندۀ این است که الگوی ارائه‌شده دارای برازش قابل قبولی است. در این باره بیشترین میزان میانگین واریانس استخراج‌شده مربوط به شاخص «اجتماعی- فرهنگی» با (81/0)، و کمترین مقدار آن مربوط به شاخص «اقتصادی» با (47/0)، بوده است.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

• شکوفایی
• شکوفایی شهری
• گردشگری شهری
• شاخص شکوفایی گردشگری شهری

موضوعات

• برنامه ریزی در بخش های شهری و روستایی

مراجع

1. احدنژاد، م.، حاضری، ص.، مشکینی، ا.، و پیری، ع. (1397). شناسایی عوامل مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده­نگاری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز). نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 9(32)، 30-15.
2. پوراحمد، ا.، حسینی، س.، و صفدری مولان م. ا. (1395). ارزیابی شاخص­های توسعۀ پایدار گردشگری در جوامع میزبان، مطالعه موردی: شهر ساری. مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا، 6(21)، 172-160.
3. جمشیدی، ع.، شمس­الدینی، ع.، و جمینی، د. (1401). بررسی و تحلیل آثار کووید-19 بر صنعت گردشگری در فضاهای پیراشهری مطالعه موردی: شهر جوانرود. نشریه گردشگری شهری، 9(4)، 45-23.
4. دانش­پور، ح.، سعیدی رضوانی، ن.، و بذرگر، م. (1397). ارزیابی مناطق یازده­گانۀ شهر شیراز به لحاظ شاخص شکوفایی شهری با استفاده از مدل FAHP. نشریۀ پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 9(33)، 32-17.
5. محتشمی، ن.، مهدوی‌نژاد، م. ج.، و بمانیان، م. ر. (1395). عوامل رشد و موانع بازدارندۀ شکوفایی شهری. مقاله ارائه‌شده در دومین کنفرانس بین­المللی دستاوردهای نوین پژوهشی در عمران و مدیریت شهری، تهران.
6. محمدیارزاده، س.، و شمس­الهی، ب. (1395). نقش فضاهای عمومی در تحقق شکوفایی شهری و توسعۀ پایدار. فصلنامۀ اقتصاد و مدیریت شهری، 6(23)، 124-111.
7. مطیعی لنگرودی، س. ح.، شریفی، ا.، و رضائیه­آزادی، م. (1392). امکان­سنجی توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی از دیدگاه گردشگران (بخش تخت سلیمان شهرستان تکاب). فصلنامۀ چشم­انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، 8(24)، 17-1.
8. ملکی، س.، و مدانلو جویباری، م. (1395). شکوفایی شهری (جلد اول، چاپ اول). تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
9. Abubakar, A., Romice, O. R., & Porta, S. (2019). Regenerating slums: Re-assessing city prosperity as a motive towards incremental urban management. Paper presented at the Research Presentation Day, University of Strathclyde, Glasgow.
10. Abubakar, A., Romice, O. R., & Mbretta, S. A. (2019). Slums and prosperity: A complex, dynamic pathway of intervention, Archnet-IJAR: International Journal of Architectural Research, 13(2), 314-330.
11. Adamo, G. E., Ferrari, S., & Gilli, M. (2019). Creativity as a source of differentiation in urban tourism: The case of Torino city. International Journal of Tourism Research, 21(3), 302-310.
12. Alshamndy, A. A. (2017). Quality of life indices as components of city prosperity initiatives & their role in enhancing livability & sustainability of egyptian cities. Paper presented at the 1^st International Conference on Towards a Better Quality of Life, Technische Universität Berlin Campus El Gouna, Egypt.
13. Androniceanu, A., Gherghina, R., & Ciobănaşu, M. (2019). The interdependence between fiscal public policies and tax evasion. Administratie si Management Public, (32), 32-41.
14. Aina, Y. A., Wafer, A., Ahmed, F., & Alshuwaikhat, H. M. (2019). Top-down sustainable urban development? Urban governance transformation in Saudi Arabia. Cities, 90, 272-281.
15. Andari, R., & Setiyorini, H. P. D. (2016). Green tourism role in creating sustainable urban tourism. South East Asia Journal of Contemporary, 2(2), 18-26.
16. Ashworth, G., & Page, S. J. (2011). Urban tourism research: Recent progress and current paradoxes. Tourism Management, 32(1), 1-15.
17. Ashour, M. A., Eid, Y., & Khalifa, M. A. (2015). Urban development management towards improved city prosperity. Paper presented at the International Conference on Economics, Management and Social Study (ICEMSS) Cairo, Egypt.
18. Bate, R. (2009). What is prosperity and how do we measure it? Retrieved from https://www.aei.org/research-products/report/what-is-prosperity-and-how-do-we-measure-it/
19. Biswas, R., Jana, A., Arya, K., & Ramamritham, K. (2019). A good-governance framework for urban management. Journal of Urban Management, 8(2), 225-236.
20. Bonaiuto, M., Fornara, F., Ariccio, S., Cancellieri, U. G., & Rahimi, L. (2015). Perceived residential environment quality indicators (PREQIs) relevance for UN-HABITAT City Prosperity Index (CPI). Habitat International, 45, 53-63.
21. Boivin, M., & Tanguay, G. A. (2019). Analysis of the determinants of urban tourism attractiveness: The case of Québec City and Bordeaux. Journal of Destination Marketing & Management, 11, 67-79.
22. Council, G. S. T. (2013). Global sustainable tourism council criteria and suggested performance indicators for hotels and tour operators. Retrieved from https://ocm.iccrom.org/documents/global-sustainable-tourism-council-gstc-industry-criteria-suggested-performance
23. Chebli, A., Othmani, M. C., & Said, F. B. (2020). Market segmentation in urban tourism: Exploring the influence of personal factors on tourists' perception. Journal of Tourism and Services, 20(11), 74-108.
24. Choi, H. C., & Turk, E. S. (2011). Sustainability indicators for managing community tourism. In Quality-of-life community indicators for parks, recreation and tourism management(pp. 115-140). Dordrecht: Springer.
25. Coldwell, W. (2015). Tourism or propaganda: How ethical is your north korean holiday? Retrieved from https://www.theguardian.com/travel/2015/oct/08/north-korean-tourism-ethics  
26. C. (2020). Tourism planning: A perspective paper. Tourism Review, 75(1), 198-202.
27. Day, J., & Romanchek, J. L. (2020). Sustainable tourism for destinations: Insights from the GSTC destination criteria 2.0 for sustainable tourism.Tourism Insights. Paper 1.
28. Dangi, T. B., & Jamal, T. (2016). An integrated approach to “sustainable community-based tourism. Sustainability, 8(5), 475.
29. Dabeedooal, Y. J., Dindoyal, V., Allam, Z., & Jones, D. S. (2019). Smart tourism as a pillar for sustainable urban development: An alternate smart city strategy from Mauritius. Smart Cities, 2(2), 153-162.
30. Dodds, R., Ali, A., & Galaski, K. (2018). Mobilizing knowledge: Determining key elements for success and pitfalls in developing community-based tourism. Current Issues in Tourism, 21(13), 1547-1568.
31. Duignan, M. B., & Pappalepore, I. (2023). How do Olympic cities strategically leverage new urban tourism? Evidence from Tokyo. Tourism Geographies, 25(2-3), 425-449.
32. Farsari, I. (2012). The development of a conceptual model to support sustainable tourism policy in north Mediterranean destinations. Journal of Hospitality Marketing & Management, 21(7), 710-738.
33. Fritz, M., & Koch, M. (2016). Economic development and prosperity patterns around the world: Structural challenges for a global steady-state economy. Global Environmental Change, 38, 41-48.
34. Habitat, U. N. (2013). State of the world's cities 2012/2013: Prosperity of cities. Rutledge for United Nations Human Settlements Program (UN-Habitat).
35. Habitat, U. N. (2012). State of the world's cities 2012/2013: Prosperity of cities. United Nations Human Settlements Program (UN-HABITAT), Nairobi.
36. Hajra, R., & Ghosh, T. (2014). Formulation of methodological approach for sustainable tourism using ‘GSTC’criteria: A case study of Sagar Island, India. International journal of Innovative Research and Development, 3(1), 305-309.
37. Hacker, J. S. & Loewentheil, N. (2012). Prosperity economics building an economy for all. Retrieved from https://isps.yale.edu/research/publications/isps12-020
38. Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C., & Sarstedt, M. (2016). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). New York: Sage publications.
39. Hair, J. F., Risher, J. J., Sarstedt, M., & Ringle, C. M. (2019). When to use and how to report the results of PLS-SEM. European Business Review, 31(1), 2-24.
40. Woodcraft, S. (2019). Rethinking prosperity for London: When Citizens lead transformation. Institute for Global Prosperity.
41. Ivars-Baidal, J. A., Vera-Rebollo, J. F., Perles-Ribes, J., Femenia-Serra, F., & Celdrán-Bernabeu, M. A. (2023). Sustainable tourism indicators: What’s new within the smart city/destination approach? Journal of Sustainable Tourism, 31(7), 1556-1582.
42. Jamini, D., & Dehghani, A. (2022). Evaluation and analysis of resilience of rural tourism and identification of key drivers affecting it in the face of the Covid-19 pandemic in Iran. Journal of Research & Rural Planning, 11(4), 99-116.
43. Kurecic, P., & Kokotovic, F. (2017). Examining the ‘’Natural Resource Curse’’and the impact of various forms of capital in small tourism and natural resource-dependent economies. Economies, 5(1), 6.
44. Lavell, A., McFarlane, C., Moore, H. L., Woodcroft, S., & Yap, C. (2023). Pathways to urban equality through the sustainable development goals: Modes of extreme poverty, resilience, and prosperity. International Journal of Urban Sustainable Development, 15(1), 215-229.
45. Legatum Institute. (2020). Prosperity Index, A tool for transformation. Retrieved from prosperity.com
46. Lak, A., Gheitasi, M., & Timothy, D. J. (2020). Urban regeneration through heritage tourism: Cultural policies and strategic management. Journal of Tourism and Cultural Change, 18(4), 386-403.
47. Moore, H. L., & Woodcraft, S. (2019). Understanding prosperity in East London: Local meanings and “sticky” measures of the good life. City & Society, 31(2), 275-298.
48. Ministry of municipal and rural affairs, Saudi Arabia. (2018). Future Saudi cities program, UN-Habitat. Retrieved from https://unhabitat.org/sites/default/files/documents/2020-05/saudi_cities_report_-_excutive_summary_english.pdf
49. Musa, H. D., Yacob, M. R., & Abdullah, A. M. (2019). Delphi exploration of subjective well-being indicators for strategic urban planning towards sustainable development in Malaysia. Journal of Urban Management, 8(1), 28-41.
50. Musavengane, R., Siakwah, P., & Leonard, L. (2020). The nexus between tourism and urban risk: Towards inclusive, safe, resilient and sustainable outdoor tourism in African cities. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 29, 100254.
51. Nyerere, V. C. Y., Ngaruko, D., & Mlozi, S. (2020). The mediating role of strategic planning on the determinants of sustainable urban tourism: Empirical evidence from Tanzania. African Journal of Economic Review, 8(1), 198-216.
52. Panasiuk, A. (2020). Policy of sustainable development of urban tourism. Polish Journal of Sport and Tourism, 27(2), 33-37.
53. Rogerson, C. M. (2016). Climate change, tourism and local economic development in South Africa. Local Economy, 31(1-2), 322-331.
54. Shabrina, Z., Buyuklieva, B., & Ng, M. K. M. (2021). Short‐term rental platform in the urban tourism context: A geographically weighted regression (GWR) and a multiscale GWR (MGWR) approaches. Geographical Analysis, 53(4), 686-707.
55. Servín, M. R., Servín, M. Á., Velázquez, J., & Pacheco, V. M. (2019). City prosperity index applied to Encarnación and Asunción, Archnet-IJAR. International Journal of Architectural Research, 13(2), 331-347.
56. Schianetz, K., & Kavanagh, L. (2008). Sustainability indicators for tourism destinations: A complex adaptive systems approach using systemic indicator systems. Journal of Sustainable Tourism, 16(6), 601-628.
57. Sugimoto, K., Ota, K., & Suzuki, S. (2019). Visitor mobility and spatial structure in a local urban tourism destination: GPS tracking and network analysis. Sustainability, 11(3), 919-928.
58. Seraphin, H., Sheeran, P., & Pilato, M. (2018). Over-tourism and the fall of Venice as a destination. Journal of Destination Marketing & Management, 9, 374-376.
59. Sokhanvar, A., Aghaei, I., & Aker, Ş. (2018). The effect of prosperity on international tourism expenditure. Tourism Review, 73(1), 44-54.
60. Stead, D. (2015). What does the quality of governance imply for urban prosperity? Habitat International, 45, 64-69.
61. Sasaki, R. (2014). Urban prosperity without growth? Sustainable city development with focus on human flourishing (Master’s thesis). Lund University.
62. Secretary-General, U. N. (2018). International year of sustainable tourism for development, 2017: Report of the Secretary-General. Retrieved from https://digitallibrary.un.org/record/1639810?v=pdf
63. Scheyvens, R. (1999). Ecotourism and the empowerment of local communities. Tourism Management, 20(2), 245-249.
64. Tanguay, G. A., Rajaonson, J., & Therrien, M. C. (2013). Sustainable tourism indicators: Selection criteria for policy implementation and scientific recognition.Journal of sustainable Tourism, 21(6), 862-879.
65. (2012). Global report on city tourism–cities 2012 project. UNWTO, Madrid. Retrieved from https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284415300
66. (2012). 1^st global summit on city tourism: Catalysing economic development and social progress. Paper presented at the Haliç Congress Centre, Istanbul, Turkey.
67. (2014). 3^rd global summit on city tourism: Looking for new paradigms. Retrieved fom https://www.unwto.org/archive/europe/press-release/2014-12-15/3rd-global-summit-city-tourism-looking-new-paradigms
68. (2015). 4^th global summit on city tourism. Retrieved from https://www.unwto.org/archive/global/event/4th-global-summit-city-tourism
69. (2016). 5^th UNWTO global summit on city tourism. Retrieved from https://www.tourismoptimizerplatform.com/en/blog/5-unwto-global-summit-on-city-tourism
70. (2017). 6^th global summit on urban tourism. Retrieved from https://www.unwto.org/archive/asia/event/6th-global-summit-urban-tourism
71. (2018). International year of sustainable tourism for development. Retrieved fom https://www.unwto.org/tourism4development2017
72. Wang, J., Huang, X., Gong, Z., & Cao, K. (2020). Dynamic assessment of tourism carrying capacity and its impacts on tourism economic growth in urban tourism destinations in China. Journal of Destination Marketing & Management, 15, 100383.
73. Wang, W. C. (2019). The effect of early-life outdoor experiences on residents’ attitudes towards sustainable tourism within an urban context. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 25, 1-9.
74. Wong, C. (2015). A framework for ‘City Prosperity Index’: Linking indicators, analysis and policy. Habitat International, 45, 3-9.
75. Willingham, E., & Hulseman, P. (2017). Prosperity and industrial development: Review of concepts and measurements, northwest economic research center publications and reports. Retrieved from https://pdxscholar.library.pdx.edu/nerc_pub/34
76. World Urban Forum 6. (2012). Prosperity for sustainable cities: Balancing ecology, economy and equity. Retrieved fom https://lamphuncity.go.th/wp-content/uploads/2017/12/World-Urban-Forum-6.pdf
77. Wijaya, I. (2019). Opportunity to use city prosperity index for Indonesian municipal development planning process. Geographia Technica, 14, 108-117.
78. World Travel and Tourism Council. (2017). Travel & tourism impact 2017 world. Retrieved fom https://wttc.org/
79. Woodcraft, S., & Anderson, B. (2019). Rethinking prosperity for London, When citizens lead transformation. London: Institute for Global Prosperity.