نوع مقاله : مطالعه موردی
نویسندگان
1 استادیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
چکیده
هدف پژوهش حاضر، سنجش معیارهای جدید و ویژگیهای طراحی یک شهر بر مبنای اصل توجه به حس مکان در نوشهرگرایی در وهله اول و در گام دوم بررسی میزان انطباق منطقه 2 شهرداری کلانشهر مشهد با این معیارها و تعیین اولویت هریک از شاخصها بود. با توجه به رویکردهای نظری این پژوهش، مطالعه حاضر با روش توصیفی-تحلیلی بود. برای گردآوری دادهها و اطلاعات علاوهبر مطالعات کتابخانهای و استفاده از طرحهای شهری، نخست برای شناسایی شاخصهای تحقیق، از طریق پرسشنامه به جمعآوری اطلاعات اقدام شد؛ بر این اساس، 4 شاخص و 9 زیرشاخص مطرح در این زمینه شناسایی شد. براساس فرمول کوکران، 391 پرسشنامه در بین شهروندان منطقه 2 شهر مشهد توزیع شد. برای بررسی سؤالات تحقیق از نرمافزار SPSS و آزمونهای آماری رگرسیون و T تکنمونهای و از مدل تصمیمگیری براساس مقایسات زوجی DEMATEL استفاده شد. نتایج تحقیق از میان 391 شهروند نواحی چهارگانه منطقه 2 شهرداری مشهد حاکی از متوسط بودن سطح شاخصهای چهارگانه تحقیق است. یافتههای حاصل از تحلیل آزمون رگرسیون چند متغیره خطی بیانگر این است که چهار شاخص تحقیق به دلیل اینکه سطح خطای مقدار t آنها کمتر از 0.05 است، تأثیر زیادی بر حس مکان داشتهاند. نتایج آزمون تی، فرضیه تحقیق مبنی بر متوسط بودن حس مکان در منطقه را تأیید کرده و آزمون رگرسیون خطی، ارتباط هریک از شاخصها برای حس مکان را تأیید میکند. در بین نواحی چهارگانه منطقه 2، بهترتیب ناحیه 2 با میانگین 27/3، ناحیه 3 با میانگین 19/3، ناحیه 4 با میانگین 91/2 و ناحیه 1 با میانگین 83/2 وضعیت مناسبی برای بهبود حس مکان دارند. درنهایت تکنیک دیمتل نشان میدهد که شاخص زیستمحیطی با میانگین 93/3 دارای بیشترین اهمیت برای تقویت حس مکان در منطقه 2 شهرداری مشهد است.
کلیدواژهها
موضوعات
- احمدی، ف.، آقالطیفی، آ.، و افشار، ع. (1393). عوامل تأثیرگذار بر حس تعلق در فرایند بازآفرینی در بافت مسکونی اطراف حرم حضرت امام رضا (ع)، محلۀ نوغانو نشریه شهرسازی و معماری هفت شهر، 4(47 و 48)، 84-70.
- اصغرزادهیزدی، س. (1389). اصول پیشنهادی نوشهرگرایی در برنامهریزی محلههای شهری. فصلنامه مسکن، محیط و روستا، 29(130)، 63-50.
- انجمن بین المللی مدیریت شهری/روستایی و شبکه رشد هوشمند شهری آمریکا. (1396). دستیابی به رشد هوشمند شهری: 100 سیاست کاربردی (جلد اول، چاپ اول) (س. زنگنه شهرکی، مترجم). مشهد: انتشارات پاپلی، جلد اول؛ چاپ اول.
- پرتوی، پ. (1382). مکان و بی مکانی رویکردی پدیدارشناسانه. نشریه هنرهای زیبا، (14)، 50- 40.
- پورتال جامع شهرداری منطقه دو مشهد. (1395). بازیابی از https://www.mashhad.ir/
- پورموسوی، ن.، جمشیدی شیخ آبادی، آ.، و لرزنگنه، م. (1402). کاربست اصول نوشهرگرایی و حس مکان در بازآفرینی محلهی آبشوران کرمانشاه. فصلنامه علمی مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 10(34)، 215-179.
- حاتمینژاد، ح.، ضرغام فرد، م.، خادمی، ا. ح.، و میرسیدی عنبران، س.م. (1396). سیاستهای فضایی در برنامهریزی شهری (با تأکید بر توسعه میانافزا و رشد هوشمند). مشهد: انتشارات پاپلی.
- حبیبی، ر.س. (1387). تصورات ذهنی و حس مکان. نشریه هنرهای زیبا، (35)، 50-39.
- دیناری، ا. (1389). گردشگری شهری در ایران و جهان. تهران: نشر واژگان خرد.
- ریختهگران، م. ر. (1381). پدیدارشناسی و فلسفه اگزیستانس به انضمام شرح رسالهای از مارتین هیدگر. تهران: انتشارات موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی بقعه.
- سلیمانی مقدم، ه.، زندی، ر.، و اکبری، ا. (1400). پهنه بندی و تحلیل فضایی فقر شهری با استفاده از تحلیل های مکانی(مورد مطالعه شهر مشهد). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(60)، 534-515.
- سیدبرنجی، س. ک. (1395). تأثیر نظریه نوشهرگرایی بر بازآفرینی و احیاء فضاهای شهری. مقاله ارائه شده در چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران.
- سیفالدینی، ف.، و شورچه، م. (1393). برنامهریزی هوشمندانه کاربری زمین و حملونقل شهری(نگاهی دیالکتیکی و یکپارچه به فضای شهر، تهران: انتشارات مدیران امروز.
- صرافی، م. (1379)، شهر پایدار چیست؟ فصلنامه مدیریت شهری، 1(4)، 15-7.
- ضرابیان، ف.، و منعام، م. (1387). بررسی میزان و عوامل تأثیرگذار بر حس مکان، ماهنامة شهرداریها، 9(89)، 28-23.
- علیمردانی، م.، محمدی، م.، و زیبایی فریمانی، ن. (1396). بررسی رابطه حس دلبستگی به مکان و پیادهروی به منظور بهبود سطح سلامت در محله، نمونه موردی: محله مطهری شهر مشهد. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمانشهر، 10(21)، 204-193.
- فلاحت، م. ص. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل تشکیلدهنده آن. نشریه هنرهای زیبا، (26)، 66-57.
- فلاحت، م. ص.، کمالی، ل.، و شهیدی، ص. (1396). نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری. نشریه باغ نظر، 14(46)، 22-15.
- قربانی، ر.، و ترکمننیا، ن. (1394). بررسی تطبیقی نقش کاربری ترکیبی بر تولید سفر در محلات شهری (محلّۀ چهنو و کارمندان منطقۀ 6 مشهد). مجلّة جغرافیا و توسعه فضای شهری، 1(2)، 92-81.
- کلانتری، م.، صدیف اسلامی، ب.، مشکینی، ا.، و پیری، ع. (1401). نوشهرگرایی و حس مکان: مطالعه موردی محله هفتحوض شهر تهران. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 3(54)، 814-801.
- مرکز آمار ایران. (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن. بازیابی از https://www.amar.org.ir-
- مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد. (1389). آشنایی با مدیریت شهری (تجارب جهانی). مشهد: انتشارات امید مهر.
- معاونت برنامهریزی و توسعه شهرداری مشهد. (1392). مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات. بازیابی از https://planning.mashhad.ir/
- یادگاری، م.، و تارخ، م. ج. (1396). استفاده از تکنیک دیمتل فازی برای رتبهبندی راهبردهای مدیریت دانش. فصلنامۀ علمی-پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، 32(89)، 788-761.
- Calthorpe, P. (1993). The Next American Metropolis: Ecology, Community, and the American Dream. New York: Princeton Architectural Press.
- Canter, D. (1971). The Psychology of place, London: The architectural press.
- Dobbins, M. (2009), Urban Design and People. New Jersey: Published by John Wiley & Sons, Inc.
- Don, A., & Bronwyn, W. (2020). The intersection and divergence new urbanism and environmental psychology: An Exploration. A Section of the Journal Frontier’s in Built Environment, 61.
- Duanny, A., & Plater-Zyberk, E. (2010). The Neighborhood, The Distric and the corridor. NewYork: The New Urbanism: Toward an Architecture of Community.
- Gordon, P. (1989). The Influence of Metropolitan Spatial Structure on Commuting Times. Urban Ecomomhcs, 26, 136-149.
- Gusdorf, F., & Hallegatte, S. (2007). Compact or Spread-out Cities: Urban Planning, Taxation, and the Vulnerability to Transportation Shocks. Energy Policy, 35, 4826-4838.
- Lier, V. (1994). Land use Planning in Perspective of Sustainability. Netherlands: Sustaineble Land use Planning.
- Norberg, S. (1975). Meaning in western architecture. New York: Praeger publishers.
- Pour Ebrahim, N. (2015). Sense of community in new urbanism neighborhoods: A review. Open House International, 40(4), 25-29.
- Pugh, C. (1995). Urbanization in Developing Countries an Overview of the Economic and Poliocy Issues in the 1990s. Cities, 6(12), 381-398.
- Relph, E. (1976). Place and placelessness. London: Pion.
- Seamon, D. (1982). The phenomenological contribution to environmental psycology. Journal of Environmental Psycology, 2, 119-140.
- Smart Growth Network. (2002). Smart growth. Retrieved from www.smart growth. Org/about.
- Ujang, N., & Khalilah, Z. (2014). The notion of place, place manning and identity in urban regeneration. Journal Social and Behavioral Sciences, 170, 709-717.
- Www. Itdp.org.
ارسال نظر در مورد این مقاله