تحلیل موانع گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستاها (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان زنجان)

نوع مقاله : پژوهشی-مطالعه موردی

نویسندگان

• حمدالله سجاسی قیداری ¹
• احمد رومیانی ²
• نسرین جعفری ³

¹ دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² دکتری جغرافیا و آمایش کیفیت محیطی مناطق روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان،ایران

https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.49380.0

چکیده

در سال‌های اخیر، توجه به مشارکت زنان روستایی در مدیریت روستایی اهمیت زیادی یافته است؛ با وجود این، ورود زنان به عرصه مدیریت روستایی با کندی چشمگیری مواجه است؛ ازاین‌رو هدف این پژوهش، تحلیل موانع گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستا­یی در شهرستان زنجان است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده‌شده توصیفی و تحلیلی است و برای گردآوری داده­ها از روش­های اسنادی و میدانی بهره گرفته شد. جامعه آماری این تحقیق در دو سطح مردم محلی (267نفر نمونه) و مدیران محلی (28 نفر) در نظر گرفته شد. نتایج آزمون­ فریدمن نشان داد، از دیدگاه مردم محلی، موانع نهادی و سازمانی با میانگین رتبه­ای 3/32و موانع اقتصادی-مالی با 2/72 بیشترین و کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند. از طرف دیگر، دیدگاه مدیران محلی نشان داد، موانع نهادی و سازمانی با میانگین رتبه‌ای 3/47 و موانع اطلاعاتی و ارتباطی 2/57 بیشترین و کمترین رتبه را در موانع مشارکت زنان در مدیریت اجرایی روستاها به خود اختصاص دادند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد، از دیدگاه مردم محلی، عامل­های فردی و شخصیتی، محیط اجتماعی و فرهنگی، نهادی و سازمانی، اطلاعاتی و ارتباطی و اقتصادی و از دیدگاه مدیران محلی­، عوامل محیط اجتماعی و فرهنگی، فردی و شخصیتی، نهادی و سازمانی، اطلاعاتی و ارتباطی و اقتصادی-مالی مهم‌ترین موانع مشارکت اجرایی زنان بودند. نتایج نشان داد، موانع بسیاری در تمایل به گرایش زنان روستایی به مشارکت در مدیریت اجرایی روستاها وجود دارد و یافته‌های تحقیق آن را تأیید می­ کند.
 

کلیدواژه‌ها

• توسعه روستایی
• مدیریت روستایی
• مشارکت زنان
• شهرستان زنجان

20.1001.1.20081391.1401.20.3.2.0

موضوعات

• تئوری های مرتبط با جغرافیا و و توسعه ناحیه ای

مراجع

1. احمدی کهنعلی، ر.، بهبودی، م. ­ر.، و جام­جور، ط. (1392). موانع دستیابی زنان به پسست های مدیریتی از دیدگاه مدیران زن، مطالعه­ای کیفی در شهر بندرعباس. نشریه زن در توسعه و سیاست، 11(3)­، 49-33.
2. اشرف حامدی، ع. (­1385). چگونگی مشارکت زنان در تشکل­های اقتصادی اجتماعی روستایی استان گلستان. ماهنامه جهاد، 27526(275)، 125-101.
3. آگهی، ح. (1384). نقش تعاونی­ها در بهبود موفقیت زنـان در فراینـد توسـعه. در ­مجموعـه مقالات منتخب کنفرانس تعاون، اشـتغال و توسـعه (صص. 5-64)، یزد: دانشگاه یزد.
4. آندره می­کجبا، م. ب.، کاظمی، م. س. (1378). بررسی نگرش کارکنان سازمان آموزش و پرورش شهر اصفهان به مدیریت زنان و موانع ارتقای زنان به جای گاه های مدیریتی. مجله مطالعات زنان، 6(3)، 147-133.
5. خانی، ف.، و چوبچیان، ش. (1389). مناسبات جنسیتی در فضاهای روستایی و تأثیر آن بر مشارکت زنان، مطالعه مقایسه ای دهستان مریدان شهرستان لنگرود و دهستان هولی شهرستان پاوه. پژوهش‌های روستایی، 3(1)، 162-137.
6. خسروی پور، ب.، و فروشانی، ن. (1390). مشارکت زنان و توسعه پایدار روستایی. ماهنامه اجتماعی کار و جامعه، 68، 55-133.
7. خواجه نوری، ب. (1376). بررسی عوامل اجتماعی - اقتصادی مؤثر بر بیگانگی زنان (مطالعه موردی زنان شهر شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه شیراز.
8. دادور، ف.، و سوری، ف. (1391). رویکرد جنسیتی در تحلیل رضایتمندی روستاییان از عملکرد مدیران محلی (مطالعه موردی بخش کونانی شهرستان کوهدشت)." انجمن جغرافیایی ایران،10(32)، 101-126.
9. رسولپور عربی، ح. (1376). بررسی نقش زنـان در فعالیـتهـای اقتصـادی منـاطق روستایی شهرستان رامسر. پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده ادبیـات، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
10. روشن نیا، د.، خادمی، ر.، کردی، ل.، و صلحی فام اصل، ژ. (1394). بررسی نقش زنان روستایی در توسعه و موانع و محدودیت های آنان، مطالعات اجتماعی، اقتصادی، مجله کار و جامعه، 190،82-97.
11. رومیانی، ا­.، مرادی، س.، رومیانی، م.، و تیموری، ا. (1391). نقش مدیریت در توسعه پایدار شهری. دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار و عمران شهری، موسسه آموزش عالی دانش پژوهان. اصفهان، 9-1.
12. رئیسی مبارکه، س. (1376). تحولات فرایند مشارکت زنان روستایی در گذر به جامعه صنعتی، گردهمایی زنان، مشارکت، کشاورزی ۱۴۰۰. گزارش چهارم تهران­، وزارت کشاورزی.
13. ساعتی چی، م. (1376). بهداشت روانی در محیط کار. مجله کار و جامعه،42، 35-32.
14. سجاسی قیداری، ح. ا.، و عروجی، ع. (1393). اولویت­بندی نیازهای توسعه­ای زنان روستایی. در اولین همایش ملی زن و توسعه پایدار روستایی (صص. 15-10). مشهد: دانشگاه فروسی مشهد.
15. سفیری، خ.، و ایمانیان، س. (1388). جامعه شناسی جنسیت. کتاب ماه علوم اجتماعی، 21، 29-26.
16. شادی طلب، ژ.، و خانجانی نژاد، ل. (1391). نگرش روستاییان به توانایی های زنان در مدیریت اجرایی روستا، مطالعه موردی، روستاهای پلتکله و بالاپاپکیاده شهرستان لنگرود. پژوهش­های روستایی، 3(4)، 160-135.
17. صادقلو، ط.، خوب، ش.، و صاحبی، ش. (1399). بررسی تاثیرات تبعیض جنسیتی بر میزان مشارکت پذیری زنان روستایی (منطقه مورد مطالعه: دهستان های گلمکان و رادکان شهرستان چناران)، زن توسعه و سیاست، 18(1)، 53-23.
18. صفری شالی، ر. (1380). نقش توانمندسازی اقتصادی واجتماعی زنان در توسعه پایدار روستایی. همایش اعتبارات خرد زنان روستایی و عشایر، معاونت ترویج و مشارکت مردمی وزارت جهاد کشاورزی.
19. صفری شالی، ر. (1387). عوامل فرهنگی و اجتماعی مرتبط با میزان مشارکت زنان روستایی در امور و مسائل خانوادگی و اجتماعی (­مطالعه موردی زنان روستایی استان زنجان). مجله زن در توسعه و سیاست، 6(1)، 159-137.
20. علی بیگی، ا.، و بنی عامریان، ل. (1387). تحلیل مشارکت زنان روستایی شهرستان سنقر و کلیایی در برنامه های آموزشی ترویجی (راهبردی در توسعه پایدار روستایی). در مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت و توسعه کشاورزی پایدار در ایران (صص. 354 – 341). اهواز: دانشگاه اهواز.
21. عنبری، م.، و حسنوند، ا. (1389­). رابطه فرهنگ پدر سالاری و مشارکت سازمان یافته زنان در مدیریت روستایی، مطالعه موردی زنان روستایی دهستان فیروزآباد در استان لرستان. فصلنامه روستا و توسعه، 13(1)، 153-131.
22. غفاری، غ. (1380). تبیین عوامـل اجتمـاعی و فرهنگـی مـؤثر بـر مشـارکت اجتماعی- اقتصادی سازمان یافتـه روسـتاییان به‌عنوان مکـانیزمی بـرای توسـعه روسـتایی در ایـران: مطالعـه مـوردی روسـتاهای شـهر کاشـان (رسـاله دکتـری جامعه‌شناسی منتشرنشده). دانشگاه تهران، تهران.
23. فال­سلیمان، م.، صادقی، ح.، مرادی، م.، و کاووسی، غ. (1391). بررسی و ارزیابی عملکرد مدیران محلی در فرایند مدیریت و توسعة روستایی. مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 1(1)، 95-73.
24. کتابی، م.، یزدخواستی، ب.، و فرخـی راسـتابی، ز. (1382). توانمنـد­سازی زنان برای مشارکت در توسعه. فصلنامه پژوهش زنـان، 1(3)، 30-5.
25. کوشکی، ف.، ایروانی، ه.، و کلانتری، خ. (1389). عوامل موثر بر بهبود مشارکت زنان در صندوق های اعتبارت خرد روستایی، مطالعه موردی استان کرمانشاه. فصلنامه روستا و توسعه، 14(1)، 23-15.
26. لهسـایی­زاده، ع.، جهـانگیری، ج.، و خواجـه نـوری، ب. ­(1384). بررسـی مشـارکت اقتصادی زنان روستایی (مطالعه موردی استان فارس). جامعـه شناسـی ایـران، 6(3)، 145-124.
27. مالکی، ر.، و شوکتی آمقانی، م. (1390). زنان در عرصه مدیریت روستایی ایران، فرصتها و تهدیدها. همایش ملی جغرافیا و برنامه ریزی توسعه روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد.
28. میرزایی، م.، و شهیدی، ک. (1386). بررسی عوامل موثر بر حضور زنان روستائی در فعالیت­های آموزشی و ترویجی کشاورزی، مطالعه موردی: شهرستان های بافت و زرند استان کرمان. نشریه توسعه و بهره وری، 2(3 و4)، 11-1.
29. میرک­زاده، ع. ا.، علی­آبادی، و.، و شمس، ع. (1389). واکاوری موانع مشارکت زنان روستایی در برنامه های آموزشی و ترویجی. فصلنامه روستا و توسعه، 13(2)، 165-147.
30. نوروزی، ل. (1380). تأثیر تحصیلات عالی بر نرخ مشارکت و عرضه نیروی کار زنان (چاپ اول). تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه­ریزی آموزش عالی.

 

31. Agarwal, B. (2010). Does women’s proportional strength affect their participation? governing local forests in South Asia. World Development, 38(1), 98–112.
32. Black, R. E., Allen, L. H., Bhutta, Z. A., Caulfield, L. E., De Onis, M., Ezzati, M., ..., & Rivera, J. (2008). Maternal and child undernutrition: Global and regional exposures and health consequences. The Lancet, 371(9608), 243-260.
33. Bock, B. B., & Derkzen, P. (2007). Barriers to women's participation in rural policy making. Citizen Participation and Rural Restructuring, 13, 263-281.
34. Ces, A. V., & Salgado, C. A. (2014). Legal analysis of the discrimination against women in relation to shared ownership in the farms. Comparison between the Royal Decree 297/2009 and the Law 35/2011. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 161, 136-141.
35. Cornwall, A. (2003). ‘Whose voices? Whose choices? Reflections on gender and participatory development. World Development, 31(8), 1325-1342.
36. Cortis, R., & Cassar, V. (2005). Perceptions of and about women as managers: Investigating job involvement, self-esteem, and attitudes. Women in Management Review, 20(3),149–164.
37. Ercan, S. A., & Hendriks, C. M. (2013). The democratic challenges and potential of localism: insights from deliberative democracy. Policy Studies, 34(4), 422-440.
38. Hoque, M., & Itohara, Y. (2008). Participation and decision-making role of rural women in economic activities: A comparative study for members of the micro-credit organizations in Bangladesh. Journal of Social Scinces, 4(3), 299-236.
39. Maravanyika, M., David, E., Cephas Asare, J. M., & Asiedu, G. A. (2016). Enhancing women’s participation in decisionmaking in artisanal fisheries in the Anlo Beach fishing community, Ghana. Water Resources and Rural Development, 10,1-18.
40. (2012). Tackling the root causes of gender inequalities in the post-2015 development agenda. Paris: OECD Publishing.
41. Oxman-Martinez, J., Marinescu, V., & Bohard, I. (2009, July). Shades of violence: The media role. In Women's Studies International Forum, 3(4), 296-304).
42. Scott‐Ladd, B., Travaglione, A., & Marshall, V. (2006). Causal inferences between participation in decision making, task attributes, work effort, rewards, job satisfaction and commitment. Leadership & Organization Development Journal, 27(5), 399-414
43. Tanwir, M., & Safdar, T. (2013). Te rural woman's constraints to participation in rural organizations. Journal of International Women's Studies, 14(3), 210-229.
44. Trzcinski, E., & Holst, E. (2012). Gender differences in subjective well-being in and out of management positions. Social indicators research, 107, 449-463.
45. Wargent, M. (2017). Democratic participation and agonism: citizen perspectives of participatory spaces created under the Localism Act (Doctoral dissertation). University of Sheffield.