تبیین و ارزیابی شاخص‌های پردازش و بازیافت پسماند در راستای توسعۀ، پایدار شهری(مورد پژوهی: شهر یزد)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• محمد حسین سرائی ¹
• مهین حاضری ²

¹ دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

² دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

https://doi.org/10.22067/geography.v18i1.80281

چکیده

اهداف: با توجه به افزایش جمعیت و مهاجرپذیر بودن شهر یزد، میزان پسماند تولیدی افزایش یافته است. حضور قابل توجه اتباع بیگانه در شهر و فعالیت بخشی از این افراد در بخش غیررسمی بازیافت ضرورت ساماندهی فعالان غیررسمی بخش بازیافت را نشان می‌دهد. ناهمگونی فرهنگی، اجرای برنامه‌های تفکیک مواد بازیافتی را در مناطقی که این افراد ساکن هستند با مشکل رو به رو می‌نماید. پاسخ­گویی مناسب به این مسائل، مستلزم تبیین و ارزیابی شاخص‌های پردازش و بازیافت می‌باشد که یکی از بهترین گزینه‌ها در مدیریت پسماندهای جامد شهری است. این مهم  باعث صرفه‌جویی در منابع ملی و بهبود کیفیت محیط زیست می‌گردد.
روش: این پژوهش بنا دارد با بهره‌گیری از روش شناسی توصیفی- تحلیلی با رویکرد کاربردی شاخص‌های مؤثر بر بعد پردازش و بازیافت شهر یزد را تبیین و ارزیابی نماید.
یافته ها/ نتایج: یافته‌ها نشان می‌دهد تکنولوژی کمپوست، ساماندهی بخش غیررسمی، وجود مراکز تحویل مواد بازیافتی و پراکنش مناسب آن بر کارایی سیستم مدیریت پسماند شهر یزد تأثیرگذار بوده است، اما زیرساخت‌های پردازش و استفاده از فاکتورهای تشویقی بر کارایی سیستم تأثیر نداشته است.
نتیجه گیری: در نتیجه افزایش ظرفیت کارخانه تولید کمپوست، بالابردن کیفیت کمپوست تولید شده و ارتقاء زیرساخت‌های پردازش در افزایش کارایی سیستم مدیریت پسماند شهر یزد اثرگذار خواهد بود. استفاده از سیستم تشویقی مؤثرتر و همچنین وجود مراکز ترکیبی و رعایت فاصلة مناسب در پراکنش این مراکز ترکیبی نیز در افزایش کارایی سیستم پسماند شهر یزد اثرگذار خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• پردازش
• بازیافت
• تحلیل مسیر
• کارایی سیستم پسماند
• شهر یزد

20.1001.1.20081391.1399.18.1.4.4

مراجع

1.  

   1. اصلی‌پور، ح. و شریف‌زاده، ف. (1394). راهبرد سیاست زیست‌محیطی کشور در بستر نظریات متعارف تصمیم‌گیری عمومی. مجلس و راهبرد، 22 (83)، 271-245.
   2. امان‌پور، س. و مودت، ا (1394). طیف‌بندی و ارزیابی فضایی شهر سالم با رویکرد توسعة پایدار شهری با استفاده از تکنیک­های آنتروپی- وایکور، تاپسیس و GIS در استان یزد. رفاه اجتماعی، 15 (58)، 90-63 .
   3. تقوایی، م؛ موسوی،م. ن؛ کاظمی، ش. و قنبری، ح. (1391 ). مدیریت پسماندهای جامد شهری، گامی در راستای توسعة پایدار (مطالعة موردی: شهر زنجان). مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 3 (12)، 60-41.
   4. حیدری هامانه، ا. (1396). ارزیابی نقش زنان در مدیریت پسماند خشک شهری از مبدأ (مورد پژوهی: ناحیة آزاد شهر یزد). (پایان­نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریز شهری). دانشگاه یزد، ایران.
   5. رخشانی نسب، ح. و صفری، خ. (1395). برنامه­ریزی راهبردی مدیریت پسماند شهر زاهدان به روشSWOT. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 18 (3)، 163-139.
   6. فرزادکیا، م؛ قاسمی، ل؛ اله آبادی، ا. و ایوب رستگار، ا. (1395). بررسی میزان پسماندهای جامد تولید شدة شهر مشهد در سال 1391. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 23 (6)، 895-888.
   7. قدیری، م. و ممسنی، س. (1395). تحلیل تطبیقی شاخص‌های توسعة پایدار در نواحی شهر بوشهر. فضای جغرافیایی، 16(53) ، 96-69.
   8. کریمی، ج؛ صادقی، م؛ فدایی، ا. و مهدی‌نژاد، م.ه. (1394 ). بررسی تأثیر مداخله از طریق دو روش آموزش چهره به چهره و پمفلت آموزشی بر تفکیک، جداسازی و بازیافت پسماند در شهر کلاله. فصل­نامة سلامت و محیط‌زیست، 8 (3)، 284-275.
   9. مجیدی‌فر، ا. ( 1391). برنامه‌ریزی شهرهای پایدار. مشهد: مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد.
   10. منوری، س. م. (1396 ). استراتژی‌های مدیریت پسماند شهری در ایران.تهران: نشر تالاب.
   11. مهندسین مشاور عرصه، 1386، طرح جامع شهر یزد، مسکن و شهرسازی یزد.
   12. هایر، ج، اف؛ هالت، ت، رینگل، ک. و سارستدت، م. (1396). جستاری بر مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از حداقل مربعات جزئی. مترجم، حاتمی نسب، سید حسین. چاپ اول. یزد: دانشگاه آزاد اسلامی.

                 

   13. Almasi, A., Mohammadi, M., Azizi, A., Berizi, Z., Shamsi, K., Shahbazi, A., &Mosavi, S. A. (2019). Assessing the knowledge, attitude and practice of the kermanshahi women towards reducing, recycling and reusing of municipal solid waste. Resources, Conservation and Recycling, 141, 329-338.
   14. Amini, F., Ahmad, J., &Ambali, A. R. (2014). The influence of reward and penalty on households’ recycling intention. APCBEE Procedia, 10, 187-192.
   15. Ayodele, T. R., Alao, M. A., &Ogunjuyigbe, A. S. O. (2018). Recyclable resources from municipal solid waste: Assessment of its energy, economic and environmental benefits in Nigeria. Resources, Conservation and Recycling, 134, 165-173.
   16. Coelho, L. M. G., & Lange, L. C. (2018). Applying life cycle assessment to support environmentally sustainable waste management strategies in Brazil. Resources, Conservation and Recycling, 128, 438-450.
   17. Elkind, E., & Szabo, D. G. (2016). Wasting opportunities: How to secure environmental and clean energy benefits from municipal solid waste energy recovery. California, CA: University of California.
   18. Ezeah, C., Fazakerley, J. A., & Roberts, C. L. (2013). Emerging trends in informal sector recycling in developing and transition countries. Waste Management, 33(11), 2509-2519.
   19. Guerrero, L. A., Maas, G., &Hogland, W. (2013). Solid waste management challenges for cities in developing countries. Waste Management, 33(1), 220-232.
   20. Inghels, D., Dullaert, W., & Vigo, D. (2016). A service network design model for multimodal municipal solid waste transport. European Journal of Operational Research, 254(1), 68-79.
   21. Jekria, N., &Daud, S. (2016). Environmental concern and recycling behaviour. Procedia Economics and Finance, 35, 667-673.
   22. Jodar, J. R., Ramos, N., Carreira, J. A., Pacheco, R., &Fernández-Hernández, A. (2017). Quality assessment of compost prepared with municipal solid waste. Open Engineering, 7(1), 221-227.‏
   23. Klavenieks, K., Dzene, K. P., &Blumberga, D. (2017). Optimal strategies for municipal solid waste treatment–environmental and socio-economic criteria assessment. Energy Procedia, 128, 512-519.
   24. Ma, J., Hipel, K. W., Hanson, M. L., Cai, X., & Liu, Y. (2018). An analysis of influencing factors on municipal solid waste source-separated collection behavior in Guilin, China by using the theory of planned behavior. Sustainable Cities and Society, 37, 336-343.
   25. Moh, Y., LatifahAbdManaf., (2017). Solid waste management transformation and future challenges of source separation and recycling practice in Malaysia. Resources, Conservation and Recycling, 116, 1-14.
   26. Mohan, G., Sinha, U. K., &Lal, M. (2016). Managing of solid waste through public private partnership model. Procedia Environmental Sciences, 35, 158-168.
   27. Nelles, M., Grünes, J., &Morscheck, G. (2016). Waste management in Germany –development to a sustainable circular economy?. Procedia Environmental Sciences, 35, 6-14.
   28. Oztekin, C., Teksöz, G., Pamuk, S., Sahin, E., &Kilic, D. S. (2017). Gender perspective on the factors predicting recycling behavior: Implications from the theory of planned behavior. Waste Management, 62, 290-302.
   29. Sidique, S. F., Lupi, F., & Joshi, S. V. (2010). The effects of behavior and attitudes on drop-off recycling activities. Resources, Conservation and Recycling, 54(3), 163-170.
   30. Singh, S., Ramakrishna, S., & Gupta, M. K. (2017). Towards zero waste manufacturing: A multidisciplinary review. Journal of Cleaner Production, 168, 1230-1243.
   31. Sinnathamby, V., Paul, J. G., Dasanayaka, S. W. S. B., Gunawardena, S. H. P., & Fernando, S. (2016). Factors affecting sustainability of municipal solid waste composting projects in Sri Lanka. Paper presented at the 1st International Conference in Technology Management (iNCOTeM). University of Moratuwa, Sri Lanka.
   32. Suthar, S., & Singh, P. (2015). Household solid waste generation and composition in different family size and socio-economic groups: A case study. Sustainable Cities and Society, 14, 56-63.