نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

اهداف: پایداری یعنی هیچ تحولی صورت نگیرد؛ بلکه نظام بهره ­برداری در قالب پدیده­ای جغرافیایی متناسب با شرایط مکانی، اقتصادی و اجتماعی متحول شود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل پایداری نظام بهره ­برداری موجود در بخش کشاورزی استان اصفهان شهرستان گلپایگان، روستای نیوان­نار، شامل خرد دهقانی و شرکت سهامی زراعی انجام شد.
روش تحقیق: پژوهش حاضر ازجمله پژوهش­های ترکیبی است که  براساس هدف، جزو تحقیقات کاربردی، براساس نحوۀ گردآوری داد­ه ­ها، توصیفی و از دستۀ تحقیقات پیمایشی است  که به روش مقطعی انجام گرفته است. جامعۀ آماری شامل 635 بهره بردار عضو شرکت سهامی زراعی و 1025 واحد بهره­برداری خرد دهقانی است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شد. برای تحلیل پایداری از شاخص ترکیبی و برای شناسایی عوامل مؤثر در پایداری شرکت سهامی زراعی از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانۀ گام‌به‌گام استفاده شد.
یافته ­ها/نتایج: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از نظر شاخص ترکیبی استانداردشده، نظام بهره­ برداری سهامی زراعی، پایدار و خرد دهقانی، ناپایدار است. از لحاظ بعد اقتصادی، شرکت سهامی زراعی نسبت به خرد دهقانی، پایدارتر و از حیث بعد اجتماعی، ناپایدارتر و از نظر بعد زیست‌محیطی شرکت سهامی زراعی نسبت به خرد دهقانی پایدارتر است.
نتیجه­ گیری: نتایج نشان می ­دهد که نظام بهره ­برداری خرد دهقانی از نظر  بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، به‌ویژه از لحاظ بعد اقتصادی از نظام بهره­ برداری دیگر یعنی سهامی زراعی ناپایدارتر است؛ بنابراین، با توجه به اینکه درصد عمده­ای از بهره­برداران جزو این نوع نظام بهره­ برداری هستند، برای تقویت بنیۀ اقتصادی بهره­ برداران، این نظام بهره برداری با هدف افزایش سطح پایداری می‌تواند در توسعۀ ناحیه‌ای موردتوجه واقع شود. 

کلیدواژه‌ها

1. اشرفی، م.، هوشمند، م.، و کرامت‌زاده، ع. (1393). بررسی توسعة پایدار کشاورزی در مناطق روستایی با تأکید بر رهیافت اقتصادی (مطالعة موردی روستاهای شهرستان کاشمر)، فصلنامة راهبردهای توسعة روستایی، 1(2)، 51-68.
2. امینی فسخودی، ع.، و نوری، س. ه. ا. (1390). ارزیابی پایداری و تعیین الگوی کشت سیستم‌های زراعی با استفاده از الگوهای غیرخطی برنامه‌ریزی ریاضی. مجلة علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 15(55)، 18-16 .
3. ایروانی، ه.، و دربان ‌آستانه، ع. ر. (1383). اندازه‌گیری، تحلیل و تبیین پایداری واحدهای بهره‌برداری (مطالعة موردی: گندم‌کاران استان تهران). مجلة علوم کشاورزی ایران، 35(1)، 39-52.
4. پورطاهری، م.، سجاسی ‌قیداری، ح.، و صادقلو، ط. (1390). سنجش و رتبه‌بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی با تأکید بر تکنیک رتبه‌بندی براساس تشابه به حل ایده‌آل فازی (مطالعة موردی: دهستان بخش حومة شهرستان خدابنده). فصلنامة پژوهش‌های روستایی، 1(1)، 1-32.
5. حجی‌پور، م.، و فال‌سلیمان، م. ( 1393). واکاوی عوامل اثرگذار بر دگرش نظام‌های بهره‌برداری زراعی (موردشناسی: روستاهای شرکت سهامی زراعی سهل‌آباد- نهبندان). فصلنامة جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، 5(10) ، 39-54.
6. خواجه شاهکویی، ع. ر. (1389). مقایسة وضعیت پایداری نظام بهره‌برداری خانوادگی و تعاونی‌های تولید در شهرستان آق‌قلا (رسالة دکتری منتشرنشدة رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
7. رکن‌الدین افتخاری، ع. ر.، و آقایاری هیر، م. (1386). سطح‌بندی پایداری توسعة روستایی (مطالعة موردی بخش هیر). پژوهش‌های جغرافیایی، 61، 31-44.
8. زاهدی، ش. س. (1386). توسعة پایدار. تهران: انتشارات سمت.
9. ساداتی‌پور، س. ا. (1388). سنجش پایداری در نظام بهره‌برداری دهقانی و شناخت عوامل پیش‌برندة آن در شهرستان بهبهان (پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد منتشرنشدة توسعة روستایی). پردیس دانشگاه تهران، تهران، ایران.
10. سرایی، ح. (1390). مقدمه‌ای بر نمونه‌گیری در تحقیق. تهران: انتشارات سمت.
11. شریفی، ا.، رضایی، ر. ا.، و برومند، ن. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر پایداری نظام کشت گلخانه‌ای در منطقة جیرفت و کهنوج. تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 44(2)، 297-308.
12. عبداللهی، م. (1377 ). نظام بهره‌برداری کشاورزی در ایران، وزارت کشاورزی. تهران: چاپخانه دفتر نشر فرهنگ اسلامی، معاونت امور نظام بهره‌برداری، دفتر طراحی نظام بهره-برداری.
13. عربیون، ا. ق.، کلانتری، خ.؛ اسدی، ع.، و شعبانعلی فمی، ح. (1388). سنجش پایداری نظام کشت گندم در استان فارس و تعیین عوامل مؤثر بر آن. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 5(2)، 17-28.
14. عمانی ا.، و چیذری، م. (1385). تعیین ویژگی‌های اجتماعی، اقتصادی و زراعی گندمکاران شهرستان‌های اهواز، دزفول و بهبهان با توجه به پذیرش روش‌های کشاورزی پایدار کم‌نهاده (LISA ). علوم، فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 5(2) ، 119-107.
15. عوض‌زاده، س. ع.، و کرمی، آ. ا. (1394). تبیین پایداری نظام بهره‌برداری خرد دهقانی (مطالعة موردی بخش مرکزی شهرستان بویر احمد). فصلنامة راهبردهای توسعة روستایی، 2(1)، 27-41.
16. مطیعی لنگرودی، س. ح.، رضوانی، م. ح.، فرجی سبکبار، ح.، و خواجه شاهکویی، ع. (1389). تحلیل پایداری نظام‌های بهره‌برداری زراعی خانوادگی و تعاونی تولید روستایی (مطالعة موردی شهرستان آق‌قلا). تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 6(4) ، 342-322.
17. یاری‌حصاری، ا.، بدری، س. ع.، و فرجی سبکبار، ح. (1390). سنجش و ارزیابی حوزة روستایی کلان‌شهر تهران، نشریه پژوهش های روستایی،2(4)، 89-122.
18. Becker, B. (1997). Sustainability assessment: a review of values, concepts, and methodological approaches. Issues in Agriculture, 10. Retrieved from https:// cgspace. cgiar. org/handle/10947/5759
19. Binder, C. R., Feola, G., & Steinberger, J. K. (2010). Considering the normative, systemic and procedural dimensions in indicator-based sustainability assessments in agriculture. Environmental Impact Assessment Review, 30(2), 71 -81.
20. Castodeli, N., & Bechini, L. (2010). Integrated sustainability assessment of ceopping system with agro-ecological and economic indicators in northern Italy. European Journal of Agronomy, 32, 59-72.
21. Gafsi, M., Legagneux, B., Nguyen, G., & Robin, P. (2006). Towards sustainable farming systems: Effectiveness and deficiency of the French procedure of sustainable agriculture. Agricultural Systems, 90(1-3), 226-242.
22. Hansen, J. W. (1996). Is agricultural sustainability a useful concept?. Agricultural Systems, 50(2), 117-143.
23. Smith, C. S., & McDonald, G. T. (1998). Assessing the sustainability of agriculture at the planning stage. Journal of Environment Management, 52, 15-37.
24. Sydrovych, O., & Wossink, A. (2008). The meaning of agricultural sustainability: Evidence from a congoint choice survey. Agricultural System, 98, 10-20.
25. Van Calker, K., Berentsen, P., Giesen, G., & Huirne, R. (2005). Identifying and ranking attributes that determine sustainability in Dutch dairy farming Agricultural and Human. Values, 22, 53-63.
26. Von Wiren-Lehr, S. (2001). Sustainability in agriculture- an evaluation of principal goal-oriented concepts to close the gap between theory and practice. Agricuture, Ecosystems and Environment, 84(2), 115-129.
27. Zhen, L., & Routray, J. K. (2003). Operational indicators for measuring agricultural sustainability in developing countries. Environmental Management, 32 (1), 34 - 46.
CAPTCHA Image