TY - JOUR ID - 39820 TI - تحلیلی بر آسیب‌پذیری سرمایه‌های معیشتی خانوارهای روستایی در سیل شهرستان آق‌قلا JO - جغرافیاوتوسعه ناحیه ای JA - JGRD LA - fa SN - 2008-1391 AU - صحنه, بهمن AU - نورتقانی, عبدالمجید AD - استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران AD - استادیار گروه معماری، دانشکده مهندسی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 18 IS - 2 SP - 272 EP - 239 KW - سیل KW - معیشت پایدار KW - امنیت KW - نواحی روستایی KW - شهرستان آق‌قلا DO - 10.22067/jgrd.2021.68260.1006 N2 - وقوع فزایندۀ حوادث فاجعه‌بار به‌خصوص وقوع سیل یکی از مهمترین نگرانی‌ها در دهه‌های اخیر بوده و تأثیر آن بر ساکنان نواحی سیل‌زده نامتناسب و ساکنان نواحی روستایی به خاطر وابستگی به معیشت کشاورزی صدمات فراوانی می‌بینند. این مطالعه سعی دارد تأثیر سیل بر سرمایه‌های معیشتی خانوارهای روستایی را تحلیل نماید. پژوهش از نوع کاربردی و روش‌ آن توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر پیمایش بوده و جامعۀ آماری آن را خانوارهای ساکن در ۸ روستای شهرستان آق‌قلا تشکیل می‌دهد و 346 خانوار به‌عنوان حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین گردید. به منظور تحلیل آسیب‌پذیری سرمایه‌های معیشتی از 43 متغیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی، طبیعی و انسانی در قالب طیف لیکرت استفاده شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها مبتنی بر پرسشنامه محقق ساخته که روایی محتوایی آن توسط اساتید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ برابر 89/0 به‌دست آمده است. پرسشنامه‌ها با کمک آزمون‌های آماری فریدمن، کای‌اسکوئر و کروسکال والیس در محیط نرم‌افزاری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که کشاورزی منبع اصلی درآمد این منطقه است و سیل بر سرمایۀ معیشتی مانند زمین، آبیاری، دام‌ها، واحدهای مسکونی، زیرساخت‌ها و فرصت‌های شغلی تأثیر نامطلوب گذاشته و منابع درآمدی را تضعیف نموده است. نتایج آزمون فریدمن بیانگر آن است که بیشترین آسیب‌پذیری به ترتیب دربارۀ سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی، انسانی، اجتماعی و طبیعی بوده است. استراتژی همکاری بخش‌های دولتی و خصوصی می‌تواند به مقاومت سیل‌زده‌ها کمک کند. علاوه بر این، ایجاد سیستم هشدار سریع و ظرفیت‌سازی برای مقابله با بلایا مفید خواهد بود و این اقدامات باید در مناطق مستعد سیل انجام شود. UR - https://jgrd.um.ac.ir/article_39820.html L1 - https://jgrd.um.ac.ir/article_39820_09a26aff34ae0fdacc2bfac0ded4b3d7.pdf ER -