%0 Journal Article %T تبیین بازتاب‌های هیدروپلیتیک ساخت سد ایلیسو در کشورهای پایین‌دست (عراق، سوریه و ج. ا. ایران) %J جغرافیاوتوسعه ناحیه ای %I دانشگاه فردوسی مشهد %Z 2008-1391 %A صالح آبادی, ریحانه %A متقی, افشین %A تکروستا, مریم %D 2021 %\ 02/19/2021 %V 18 %N 2 %P 332-303 %! تبیین بازتاب‌های هیدروپلیتیک ساخت سد ایلیسو در کشورهای پایین‌دست (عراق، سوریه و ج. ا. ایران) %K سد ایلیسو %K هیدروپلیتیک %K کشورهای پایین دست %K نرم‌افزار Decision Super %R 10.22067/jgrd.2021.50847.0 %X حوضه­ های آبریز مشترک در ایجاد تنش ­های هیدروپلیتیکی در مناطق مختلف دارای اهمیت روزافزونی هستند. بنابراین توجه به این موضوع و بررسی آن از ابعاد مختلف دارای اهمیت است. زیرا در طی یک دهۀ آینده براساس تغییرات زیست­ محیطی گسترده ما شاهد گسترش روزافزون سدها جهت بهره برداری­ های مختلف از سوی کشورها در مناطق مختلف جهان خواهیم بود. در این مقاله هدف بررسی سد ایلیسو و تأثیرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی‌فرهنگی و زیست محیطی ساخت سد توسط ترکیه بر کشورهای پایین ­دست رود دجله (عراق، سوریه و ایران) می ­باشد. باتوجه به اینکه در منطقۀ خاورمیانه معاهدات منطقه ­ای جهت بهره­ برداری مناسب از منابع آبی مشترک وجود ندارد، اینگونه اقدامات از سوی کشور ترکیه به عنوان کشور بالادست رود دجله می­تواند زمینه ­ساز بحران­های زیست­ محیطی و... برای کشورهای پایین­ دست و در نتیجه بروز تنش­ ها و حتی جنگ آب در منطقه را تشدید نماید. در این مقاله با روش توصیفی‌تحلیلی به جمع ­آوری داده ­ها از طریق بررسی مقالات فارسی و انگلیسی و ... پرداخته شده است و سپس با استفاده از نرم­افزار Super Decision به بررسی تأثیرات سد بر کشورهای پایین­ دست رود پرداخته شد. یافته­ های تحقیق نشان می­دهد که بروز درگیری­ های سیاسی با وزن 0.11026، نابودی امنیت غذایی با وزن 0.13774، جابجایی جمعیت با وزن 0.09788، خشک شدن تالاب هورالهویزه-هورالعظیم با وزن 0.09843، و نفوذ آب شور به خلیج فارس 0.09337 دارای بیشترین تأثیرپذیری از احداث سد هستند و همچنین این عوامل بیشترین تأثیر را بر افزایش تنش بین کشورهای بالادست و پایین دست در کوتاه مدت خواهد داشت. جهت حل مشکلات و معضلات ناشی از احداث سدها بر روی رودها فرامرزی نیاز به تصویب و تدوین معاهدات منطقه ­ای بین کشورهای حوزه ­های مشترک هستیم. %U https://jgrd.um.ac.ir/article_41210_f64080867554c40b62a26979c906a0c3.pdf