نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• رحیمی رحیمی
• خوشحال خوشحال
• علیزاده علیزاده

چکیده

ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه خشک، است به گونه ای که متوسط بارش سالانه ی آن حدود یک سوم متوسط بارش سالانه ی جهان است. ویژگی عمده ی این مناطق، ریزش های جوّی با شدّت های بالاست. این مشخصه ها از نظر هیدرو اقلیمی باعث شکل گیری رژیم بارشی شده که نوسان های زیاد مقدار بارندگی، ریزش رگبارهای شدید با زمان تداوم کوتاه، از مهمترین شناسه های آن به حساب می آید. در این پژوهش، جهت بررسی هم دید بارش های سنگین مناطق خشک، داده های بارشی استان کرمان مورد تحلیل قرار گرفته است و از دو پایگاه داده یکی مربوط به مقدار بارش روزانه در ایستگاه های هم دید و اقلیمی و دیگری داده های جو بالا مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، دمای هوا، نم ویژه، مؤلفه ی باد مداری و باد نصف النهاری در عرض جغرافیایی صفر تا هشتاد درجه ی شمالی و طول30- تا 100 درجه ی شرقی استفاده شده است. با استفاده از شاخص آماری گامبل تیپ 1، 76 رخداد بارش های سنگین استان کرمان شناسایی شد. سپس با تحلیل خوشه ای روی دادهای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، الگوهای هم دید این بارش ها شناسایی شدند. تحلیل این الگوها نشان داد که مهم ترین عامل شکل گیری بارش های سنگین استان کرمان حرکت رو به شرق و تقویت فرود شرق مدیترانه در تروپوسفر میانی است، لذا زمانی که با حرکت رو به پایین سامانه ی تاوه قطبی همراه است، بارش های سنگینی در سطح ایستگاه های استان رخ می دهد.
کلید واژه ها: گامبل تیپ 1، تحلیل هم دید، ناوه ی قطبی، استان کرمان.