نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
دانشگاه پیام نور مرکز طبس
چکیده
اهداف: در پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی پتانسیل های معدنی شهرستان طبس به‌عنوان یک ژئوپارک معدن‌محور پرداخته شده است و در آن دو دسته معدن فعال و متروکۀ قدیمی مطالعه شدهاند.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به‌منظور شناسایی و بررسی ژئوسایتهای معدنی سفرهای متعددی طی چند سال در سطح این شهرستان انجام شده است. در کنار پتانسیل های معدنی سعی شده است دیگر جاذبه های پیرامون آنها شناسایی شوند. همچنین، برای بررسیهای کمّی و ارزیابی ژئوسایتهای معدنی از شاخص ارزیابی فاسولاس و همکاران (2012) استفاده شده است.
یافته‌ها/نتایج: شهرستان طبس از نظر تنوع زمین شناختی، فرهنگی-تاریخی، طبیعی و معدنی بسیار غنی است و طیف گستردهای از مواد معدنی (بالغ بر 45 نوع) در آن وجود دارد. مهمترین معادن شناسایی‌شده که در زمینۀ توریسم معادن ارزیابی شدهاند، شامل معادن فعال زغال‌سنگ پروده، زغال‌سنگ روباز مزینو، فلوریت کمرمهدی، خاک نسوز و بوکسیت منطقۀ کلمرد، سنگهای ساختمانی، ماسۀ ریخته گری چیروک، معادن متروکۀ قدیمی سرب و روی ازبکوه و چاه سرب و مس گزو هستند.
نتیجه‌گیری: نتایج ارزیابی نشان می دهد که معادن در این منطقه از نظر امتیازهای شاخص علمی، زیبایی‌شناختی و چشم‌اندازها در وضعیت مطلوب و خوبی قرار دارند و از نظر شاخصهای حفاظتی و زیرساختی باید تقویت بیشتری شوند و نیز تمامی معادن مسیر دسترسی مناسبی دارند. با داشتن چنین توانمندیهایی، ژئوپارک طبس می تواند در آیندۀ نزدیک به‌عنوان یکی از ژئوپارکهای ایران و جهان با پتانسیل های معدن‌محور و با داشتن جاذبه های متنوع فعالیت کند.
کلیدواژه‌ها
1. احمدی، ع.، تقیان، ع.، یمانی، م.، و موسوی، س. ح. (1395). ارزیابی منطقة اورامانات جهت توسعة ژئوتوریسم و با هدف پیشنهاد منطقه به عنوان ژئوپارک ملی-جهانی. مجلة پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، (4)، 1-16.
2. اربابی سبزواری، آ. (1393). ارزیابی توانمندی‌ها و قابلیت‌‌های ژئوتوریسم در توسعة پایدار (مطالعة موردی: سراب دربند در شهرستان صحنه). فصلنامة جغرافیای طبیعی، (26)، 65-86.
3. اروجی، ح. (1391). مکان‌یابی ژئومورفوسایت‌های بهینة گردشگری با فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و ارزیابی آنها از طریق مدل‌های ژئومورفوتوریستی (مطالعة موردی: شهرستان طبس) (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی‌ارشد رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی توریسم). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4. امری کاظمی، ع. (1388). اطلس میراث زمین‌شناختی ایران (چاپ اول). تهران: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
5. امری کاظمی، ع. (1391). اطلس میراث زمین‌شناختی ایران (چاپ دوم). تهران: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
6. امری کاظمی، ع.، بدری کللو، ن.، و جدیدی، ر. (1396). ژئوپارکهای جهانی یونسکو و چشم‌انداز آن در ایران «اصول فلسفه، آیین‌نامة اجرایی و دستورالعمل ثبت» همراه با معرفی ژئوپارک جهانی قشم. تهران: انتشارات واژه‌پرداز اندیشه.
7. آقانباتی، س. ع. (1383). زمین شناسی ایران. تهران: سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
8. پیروزی، م.، قادری، م.، رشیدنژاد عمران، ن.، و راستاد، ا. (1388). شواهد تازه‌ای از کانی‌زایی، درونزادی و شاره‌های درگیر در کانسار فلوریت چینه کران کمرمهدی-جنوب باختری طبس. مجلة بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، (1)، 83-94.
9. جدیدی، ر.، و امری کاظمی، ع. (1396). ژئوپارکهای معدن‌محور چرخشی سبز در فعالیت‌های معدن‌کاری. ماهنامة خبری، تحلیلی، آموزشی و اطلاع‌رسانی علوم زمین و معدن، (138)، 8-9.
10. دانش‌دوست، ی. (1356). طبس شهری که بود (جلد بناهای تاریخی طبس). تهران: انتشارات سروش.
11. سالاری، م.، شهابی، ه.، و سالاری، س. (1395). مدیریت (شناسایی و ارزیابی) ژئومورفوسایت‌ها با استفاده از مدل‌های Entropy و Saw (مطالعة موردی: ژئومورفوسایت‌های شهرستان سردشت). مجلة پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، (4)، 166-180.
12. سبک‌خیز، ف.، حجازی، س. ح.، و مقدسین، م. (1391). تحلیل ژئوتوریستی غار خاصه تراش با استفاده از روش پرالانگ. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، (2)، 69-86.
13. صابری‌فر، ر.، و فتحی، ز. (1384). کتاب جغرافیای تاریخی و توریستی شهرستان طبس. تهران: انتشارات نور علم.
14. فرهت‌جاه، ب.، و امری کاظمی، ع. (1391). ژئوتوریسم (زمین‌گردشگری). تهران: انتشارات رهی.
15. محمدی عراق، آ.، نکوئی صدری، ب.، هاشمی، س.س.، و بیاتانی، ع. (1395). شناسایی و ارزیابی میراث زمین‌شناسی پیرامون جهانی تخت‌سلیمان به‌منظور تأسیس ژئوپارک پیشنهادی تخت‌سلیمان در آذربایجان غربی. فصلنامة علوم زمین، (99)، 123-132.
ها مقصودی، م.، علیزاده، م.، شریفی، ا.، و حسینی‌پور، س. (1393). ارزیابی کمی ژئومورفوسایت‌های منطقة تخت‌سلیمان با استفاده از روش فاسیلوس و همکاران با تأکید بر توسعة ژئوتوریسم. مجلة پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، (3)، 22-37.
17. مهدوی، ا.، کریم‌پور، م. ح.، حیدریان شهری، م. ر.، و ملک‌زاده شفارودی، آ. (1392). زمین شیمی و تفکیک توده‌های نفوذی، ارتباط آن با کانی‌سازی و تفسیر داده‌های IP/IS در منطقة اکتشافی گزو. مجلة زمین‌شناسی کاربردی پیشرفته، (8)، 47-60.
18. هاشمی، س. م. (1382). مطالعه و بررسی کانی‌زایی مس در منطقة گزو. مقالة ارائه‌شده در اولین همایش معدن و علوم وابسته، 1 خردادماه، دانشگاه آزاد اسلامی طبس.
19. یحیی شیبانی، و. (1396). چشم‌اندازهای ژوراسیک در میراث زمین‌شناختی طبس. نخستین کنگره بین المللی ژوراسیک و کشورهای همجوار، مشهد: سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور (مرکز شمال شرق)، (1)، 282-288.
20. یحیی شیبانی، و.، و زمانیان، ا. (1393). جاذبه‌های معدنی و ابنیه‌‌های مهندسی شهرستان طبس از دیدگاه ژئوتوریسم. مقالة ارائه‌شده در سی و سومین گردهمایی ملی علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 3 تا 5 اسفندماه، تهران.
21. یمانی، م.، موغلی، م.، و جعفری، ف. (1392). بررسی تأثیر ژئوتوریسم با استفاده از مدل SWOT (مطالعة موردی: تخت‌سلیمان). فصلنامة جغرافیای طبیعی، (19)، 17-32.
22. Alexandrowicz, Z. (2006). Geopark - nature protection category aiding the promotion of geotourism (Polish perspectives). Geoturystyka, 2(5), 3-12.
23. Fassoulas, C., Mouriki, D., Dimitriou-Nikolakis, P., & Iliopoulos, G. (2012). Quantitative assessment of geotopes as an effective tool for geoheritage management. Geoheritage, 4(3), 177-193.
24. Gioncada, A., Pitzalis, E., Cioni, R., Fulignati, P., Lezzerini, M., Mundula, F., & Funedda, A. (2019). the volcanic and mining geoheritage of San Pietro Island (Sulcis, Sardinia, Italy): the potential for geosite valorization. Geoheritage, 11(4), 1567-1581.
25. Gordon, J. E. (2012). Rediscovering a sense of wonder: Geoheritage, geotourism and cultural landscape experiences. Geoheritage, 4(1-2), 65-77.
26. Hose, T. A. (2005). Landscapes of meaning: Geotourism and the sustainable exploitation of the European, In Unpublished presentation and workshop for the Institute of Geography. Lausanne: University of Lausanne.
27. Hose, T. A. (2008). Towards a history of geotourism: Definitions, antecedents and the future, Geological Society of London. Special Publications, 300(1), 37-60.
28. Hose, T. A. (2012). 3G’s for modern geotourism. Geoheritage, 4(1-2), 7-24.
29. Kocan, N., & Yucesoy, N. (2016). Kizilcahamam - Camlidere Geopark (Ankara / Turkey) with its geological heritage values and geotourism planning. Journal of the Geological Society of India,87(1), 112-118.
30. Maghsoudi, M., Moradi, A., Moradipour, F., & Nezammahalleh, M. A. (2018). Geotourism Development in World Heritage of the Lut Desert. Geoheritage, 11(2), 501-516.
31. Nazemi, M., & Maghzi Najafabadi, S. (2010). A view on the geotourism attractions of the Tabas area - east of Iran. Paper presented at The 1st International Applied Geological Congress. Islamic Azad University - Mashad Branch, Mashhad, Iran
32. Nezafati, N. (2006). Au-Sn-W-Cu-Mineralization in the Astaneh- Sarband Area, West Central Iran including a comparison of the ores with ancient bronze artifacts from Western Asia. PhD, Eberhard-Karls-Universita¨tTu¨bingen, 116 p.
33. Reynard, E. (2008). Scientific Research and Tourist Promotion of Geomorphological Heritage. GeografiaFisica e DinamicaQuaternaria, 31(2), 225 -230.
34. Tarkian, M. (1982). An upper cretaceous copper mineralization of porphyry type at Gazu, East Iran, N. Jb, Miner.
35. Yahya Sheibani, V., & Zamaniyan, E. (2016). Geotourism potentials of Jenni, Sardar and Tafto canyons (Case study: Tabas County). Paper presented at 33th Geosciences Congress, Geological survey and Mineral Exlpolration of Iran, Tehran, Iran.
36. YahyaSheibani, V., Zamaniyan, E., & Amrikazemi, A. (2018). Introdiusing the potentials of Tabas Aspiring Geopark. 8th International Conference on UNESCO Global Geopark, Adamello Brenta Geopark, Trentino, Italy.
37. Yahya Sheibani, V., Zamaniyan, E., & Nazemi, M. (2016). Structural phenomena of Kalmard area (west of Tabas) from the perspective of geotourism. Paper presented at 33th Geosciences Congress, Geological Survey and Mineral Exlpolration of Iran. Tehran, Iran.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله