شبکۀ حسگر بی سیم؛ راهبرد جدید کنترل و مدیریت مرزهای کشور جهت برقراری نظم و امنیت

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• سیّد هادی زرقانی
• محسن جان پرور
• ریحانه صالح آبادی
• افشین جهان بین

دانشگاه فردوسی مشهد

https://doi.org/10.22067/geography.v14i2.38621

چکیده

اهداف: هدف از این مقاله، بررسی ارائۀ راه‌حلی اساسی و جدید برای کنترل مرزهای جمهوری اسلامی ایران در قالب شبکۀ حسگر بی‌سیم است. درواقع هدف از پژوهش، بررسی و تبیین کارکردهای شبکۀ حسگر بی‌سیم در کنترل مرزهای کشور با استفاده از سه فاکتور ارتعاش، سرعت و میزان فلز در شئی متحرّک اعمّ از انسان یا وسیلۀ نقلیه است.
روش: پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش،
توصیفی ـ تحلیلی است. گردآوری اطّلاعات به روش کتابخانه‌ای و با مراجعه به منابع معتبر صورت گرفته است. جهت شبیه‌سازی شبکۀ حسگر بی‌سیم از نرم‌افزار متلب استفاده شده است. درواقع تمام داده‌ها در متلب به شکل یک ماتریس ذخیره می‌شوند. این نرم‌افزار دارای طیف کاربردی گسترده‌ای شامل سیگنال و پردازش تصویر، طراحی کنترلر، تست و اندازه‌گیری، شبیه‌سازی و... است و به‌عنوان شیوه‌ای نوین در علم و فنّاوری، جهت کنترل مطلوب مرزها قابل طرح است.
یافته‌ها/نتایج: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد با توجّه به ناامنی محیط پیرامونی ایران و لزوم کنترل و مدیریت دقیق مرزهای کشور، استفاده از روش‌ها، سیاست‌ها و ابزارهای کنترل‌کننده، چون احداث دیوار، خاک‌ریز و سیم خاردار، نصب دوربین‌ها و ابزارهای اپتیکی و الکترونیکی ضمن دربرداشتن هزینه‌های فراوان، تأثیر قاطعی نداشته است. درحالی‌که استفاده از شبکۀ حسگر بی‌سیم، ضمن اینکه هزینه‌های بسیار کمتری نسبت به روش‌های دیگر دارد، از دقّت بالایی برخوردار است و در همۀ محیط‌های جغرافیایی، به-ویژه مناطق سخت و صعب‌العبور، کارایی مناسبی جهت مدیریت مرز و کنترل تردّد دارد.
نتیجه‌گیری: مرزهای متعدّد و متنوّع ایران و همسایگان و ویژگی‌های خاصّ منطقه ازجمله فضای استراتژیک ناامن، ضعف حاکمیت در کشورهای منطقه و بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، ناامنی و هجوم پناهندگان و آوارگان و تروریسمِ گسترش‌یافته درمجموع شرایطی را فراهم آورده است که چاره‌ای جز مدیریت و کنترل دقیق مرزهای کشور به-خصوص در مرزهای شرقی نیست. مدیریت بهینۀ مرز مشتمل بر مجموعه اقدامات و طرح‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است. استفاده از شبکۀ حسگر بی‌سیم در بخش سخت‌افزاری یکی از روش‌هایی است که در ضمن هزینۀ پایین‌تر نسبت به سایر اقدامات و طرح‌ها، از دقّت بالاتری برخوردار است و می‌توان از آن برای کاهش هزینه‌ها و به-خصوص تلفات انسانی در بیشتر مرزهای کشور سود جست.

کلیدواژه‌ها

• مرز
• کنترل مرز
• مدیریت مرز
• شبکۀ حسگر بی سیم
• نظم و امنیت

مراجع

1. اخباری، م.؛ نامی، م.ح. (1388). جغرافیای مرز با تأکید بر مرزهای ایران. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلّح

2. اعظمی، ه.؛ خلیلی، م.؛ و دهمرده، م. (1391). بررسی و تحلیل چالش‌های امنیتی مرزهای استان سیستان‌وبلوچستان. همایش ملّی شهرهای مرزی و امنیت، چالش‌ها و رهیافت‌ها. دانشگاه سیستان‌وبلوچستان. 152ـ165

3. جان‌پرور، م.؛ لسانی، س. (1392). سازمان‌دهی و به‌کارگیری ساکنین مرزی در مدیریت مرزها با رویکرد پدافند غیرعامل. ششمین کنگرۀ انجمن ژئوپلتیک ایران پدافند غیرعامل، 7 و8 آبان

4. حافظ‌‌نیا، م.ر. (1385). تحلیل کارکردی مرز بین‌المللی: مرز ایران و افغانستان. فصلنامۀ مدرّس علوم انسانی ـ برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 10(2)، 69ـ78

5. حیدری، م.؛ انعامی علمداری، س.؛ و فتّاحی، ف. (1391). ژئوپلیتیک مرز و الگوی مدیریت و کنترل مرزهای شرقی ایران. فصلنامۀ ژئوپلیتیک، 8(3)، 118ـ 153

6. خطابی، غ. (1374). مرزبانی. تهران: معاونت آموزشی ناجا

7. روشن، ع.‌ا.؛ سعادتی جعفرآبادی، ح.(1391). بررسی نقش و کارکرد کنترل مرز استان خراسان رضوی با افغانستان و تأثیر آن بر امنیت استان. فصلنامۀ ژئوپلتیک، 8 (3)، 154ـ181

8. زرقانی، س.ه. (1386). مقدّمه‌ای بر شناخت مرزهای بین‌المللی. تهران: انتشارات دانشگاه علوم انتظامی

9. زرقانی، س. ه.؛ اعظمی، ه.؛ و لطفی، ا. (1392). بررسی شیو‌ه‌ها و سیاست‌های مدیریت مرزها و نقش آن در امنیت مرز، نمونۀ موردی مرزهای شرقی ایران(خراسان- افغانستان). مجلّۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، 11(20)، 83ـ108

10. صنایعی، ا. (1386). فرماندهی پاسگاه مرزی. تهران: مرکز فنّاوری آموزش

11. قوام‌ملکی، ح.ر. (1389). محدودیت‌ها و فرصت‌های توسعۀ اجتماعی ـ فرهنگی نواحی مرزی. دفتر تحقیقات کاربردی نیروی انتظامی

12. کریمی‌پور، ی. (1379). مقدّمه‌ای بر ایران و همسایگان. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی. دانشگاه تربیت معلّم

13. لطفی، ا. (1390). بررسی شیوه‌ها و سیاست‌های کنترل مرز: نمونۀ موردمطالعه: خراسان رضوی ـ افغانستان. (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا

14. مجتهدزاده، پ. (1379). ایده‌های ژئوپلیتیک و واقعیت‌های ایرانی. تهران: انتشارات نی

15. مهدوی، د. (1386). چالش‌ها و چشم‌اندازهای کنترل مرزها. دو ماهنامۀ توسعۀ انسانی پلیس، 4(15)، 73ـ 90

16. Doyle, T. (2007). Collaborative border management.Word Customs Journal, 4, 15-22

17. Hatime, H., Namuduri, K., & Watkins, M. (2011). OCTOPUS: An on-demand communication topology updating strategy for mobile sensor networks. The Institute of Electrical and Electronics Engineers Sensors Journal., 11) 4(,1004–1012

18. Heinesson, P. (2009). Accreditation and Border Management. Retrieved from admin.kghcustoms.com/ upload/ sites/ 1/ files/ KGH%20 Border%20 Services%20 webb.pdf

19. Soro, S., & Heinzelman, W. (2009). Cluster head election techniques for coverage preservation in wireless sensor networks. Ad Hoc Networks, 7(5), 955–972