نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• حسین زاده دلیر حسین زاده دلیر
• ملکی ملکی

چکیده

در این مقاله استان‌های کشور به‌ویژه استان ایلام، از نظر شاخص‌های توسعه‌ی انسانی، مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. روش تحقیق در این پژوهش ترکیبی از روش‌های توصیفی و موردی ـ ژرفانگر است، که از روش توصیفی مبتنی بر تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات مستخرج از اسناد و مدارک علمی و معتبر و در تحلیل این شاخص‌ها در استان‌های کشور به‌ویژه استان ایلام، از روش موردی ـ زمینه‌ای استفاده شده است.
نتایج به دست آمده مطالعه نشان می دهد که از نظرشاخص‌های توسعه‌ی انسانی، استان‌های تهران،اصفهان،قزوین،گیلان وفارس به دلیل بالا بودن سطح درآمدی و آموزش و وضعیّت بهتر امید به زندگی از سایر استان‌ها بالاتر بوده‌اند و در مقابل استان‌های سیستان و بلوچستان،کردستان،اردبیل و کهگیلویه و بویراحمد از این لحاظ، در پایین ترین سطح توسعه‌ی انسانی قرار گرفته اند.پایین بودن سطح درآمدها،سطح پایین سرمایه گذاری زیربنایی و کیفیّت پایین زندگی، از جمله دلایل مهم در این خصوص است.عامل مشترکی که در روند توسعه‌ی انسانی بیشتر استان‌ها به چشم می خورد، این است که شاخص‌های آموزشی و امید به زندگی آن‌ها در مقایسه با شاخص درآمدی، در وضعیّت بهتری قرار دارند.همچنین نتایج بررسی و تحلیل‌ها نشان می دهد که استان ایلام با رتبه‌ی 22 در بین استان‌های کشور در جایگاه نامطلوب و نامناسبی قرار گرفته است.از مهمترین دلایل آن می توان به متوسط امید به زندگی(64سال) با رتبه‌ی25،نرخ سوادبزرگسالان(67%) بارتبه‌ی22‌ و هزینه‌ی سرانه ناخالص(1409هزارریال) رتبه‌ی 23در سطح کشور اشاره کرد.شاخص دیگر، توسعه‌ی وابسته به جنس، که معادل52/.می باشد، در رتبه‌ی هجدهم قرار گرفته است.از مهمترین دلایل پایین بودن این شاخص نسبت به متوسط کشور، تفاوت زیاد بین نرخ باسوادی بزرگسالان مرد(4/74%) و بزرگسالان زن(4/58%) می‌باشد. همچنین، سهم نسبی درآمد زنان استان، معادل8/7%بوده که نسبت به متوسط ملی حدود2%فاصله دارد و استان را در رتبه‌‌ی هجدهم قرار داده است.شاخص توانمندسازی جنسیّتی استان معادل226/.بوده که فاصله‌ی زیادی نسبت به متوسط ملّی(300/.) داشته است و مقدار آن نیز برای استان در سطح مطلوبی قرار نداشته، تا حدّی که در رتبه‌ی بیستم قرار گرفته است.شاخص فقر انسانی استان، معادل 7/23بوده که در رتبه‌ی پانزدهم قرار گرفته است، یعنی در وضعیّتی تقریباً پایین‌تر از حدود نیمی از مناطق کشور قرار دارد. بالا بودن نرخ بی سوادی بزرگسالان33%، پایین بودن نسبت هزینه‌ی سرانه ناخالص برای20%فقیرترین افراد(435هزارریال) در مقایسه باهزینه‌ی سرانه‌ی ناخالص برای20% غنی‌ترین افراد(2868هزارریال) استان که در حدود3/15% می باشد، از مهمترین علل فقر انسانی استان محسوب می شوند.وضعیّت توسعه‌ی انسانی نامطلوب در این استان، دلایل متعددی دارد که می‌توان به کمبود امکانات اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی،پایین بودن هزینه‌ی سرانه ناخالص و درآمد سرانه، نرخ اندک پس‌انداز وکمبود سرمایه‌گذاری،امید به زندگی پایین ومیزان بالای بی‌سوادی بزرگسالان (حدود33 %) اشاره کرد.