دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
نقش گردشگری در تحوّلات اقتصادی و اجتماعی روستاهای هدف استان گلستان
1
28
FA
مهدی
مودودی ارخودی
دانشگاه فردوسی مشهد
mododi_61@yahoo.com
خدیجه
بوزرجمهری
دانشگاه فردوسی مشهد
azar@um.ac.ir
حمید
شایان
دانشگاه فردوسی مشهد
shayan34@yahoo.com
محمود
ضیایی
دانشگاه علامه طباطبایی
mdziaee@atu.ac.ir
10.22067/geography.v13i2.17903
اهداف: با توجّه به ناکامی برنامههای توسعة روستایی و روند روزافزون تخلیّة جمعیّت روستایی، گردشگری روستایی به عنوان رویکردی مکمّل در کنار سایر فعالیّتهای اقتصادی مطرح شده است. گردشگری آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد. هدف مقاله، بررسی نقش گردشگری در تغییرات اقتصادی و اجتماعی روستاهای نمونه است.
روش: روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی با استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانهای است. حجم نمونة تحقیق، 384 سرپرست خانوار روستاهای هدف گردشگری استان گلستان است. دادههای جمعآوری شده با استفاده از نرمافزارهای آماری و آزمونهای کی دو، فیشر، کروسکال والیس و آزمون تی تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها/ نتایج: یافته ها بیانگر نقش متوسّط به بالای گردشگری در ایجاد اشتغال با میانگین (77/2)، افزایش درآمد (89/2) و بهبود وضعیّت جاده (5/3) و توسعة سرمایهگذاری (5/3) در روستاهای هدف است. رونق گردشگری منجر به تغییر ترکیب شغلی از کشاورزی به خدمات و صنعت شده است، به طوری که در قبل از انتخاب روستا به عنوان هدف شاغلین بخش های کشاورزی، خدمات و صنعت به ترتیب 51، 9/10 و 6/15 درصد بوده است که در بعد از انتخاب به 36/26 و 4/22 درصد رسیده است. وجود تفاوت ها در دو مقطع زمانی به وسیلة آزمون تی زوجی نیز به اثبات رسیده است. همچنین گردشگری باعث افزایش تعامل با میانگین (56/3)، آگاهی (51/3) و مشارکت (4/3) شده است. افزایش میزان حضور زنان در فعالیّتهای اقتصادی و اجتماعی(51/3) از اثرات فرهنگی گردشگری بوده است. براساس رویکرد تفکیکی، شاغلین بخش های خدمات و صنعت، نقش گردشگری را در ایجاد تحوّلات اقتصادی و اجتماعی مثبت تر از سایر گروههای شغلی ارزیابی کردهاند که بر اساس آزمون تحلیل واریانس fدر سطح بالایی از درجة اطمینان به اثبات رسیده است.
گردشگری روستایی,اثرات اقتصادی و اجتماعی,رویکرد تفکیکی,روستاهای هدف گردشگری,استان گلستان
https://jgrd.um.ac.ir/article_31317.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31317_079f42d73a68cd2a60dc85907bf454d0.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
رتبه بندی مناطق شهری مشهد براساس شاخص تلفیقی رشد هوشمند شهری
29
44
FA
عزت الله
مافی
دانشگاه فردوسی مشهد
ezzatolah_mafi@yahoo.com
شهرزاد
قلی زاده سرابی
دانشگاه فردوسی مشهد
sh_sarabi@yahoo.com
10.22067/geography.v13i2.18701
اهداف: هدف از مقالة حاضر رتبه بندی و تعیین سطوح برخورداری مناطق دوازده گانة شهر مشهد از شاخص های رشد هوشمند شهری بر مبنای کاربرد منطق فازی است.
روش: در این پژوهش با ماهیت توصیفی- تحلیلی، شاخص های رشد هوشمند شهری در سطح مناطق دوازده گانة شهر مشهد با استفاده از روش تحلیل فازی تحلیل شد.
یافته ها/ نتایج: نتایج نشان داد که از بین مناطق دوازده گانة شهر مشهد، منطقة 8 شهری با امتیاز فازی 517/0 و منطقة 5 شهری با امتیاز فازی 207/0 به ترتیب از بالاترین و پایین-ترین سطح ایده آل شاخص رشد هوشمند شهری و همچنین دیگر مناطق شهری تنها از کمتر از نیمی از سطح ایده آل شاخص ها در سطح منطقه برخوردارند.
نتیجه گیری: امتیاز فازی به دست آمده برای شاخص تلفیقی رشد هوشمند شهری نشان می-دهد که تمامی مناطق شهری مشهد در وضعیّت بحرانی قرار دارند. از این رو نیاز است که استراتژی رشد هوشمند در رأس راهبردهای توسعة شهری قرار گیرد.
رشد هوشمند,شهر مشهد,تحلیل فازی
https://jgrd.um.ac.ir/article_31340.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31340_6b8544d9d8cd36e4ae0d56633e6a1aad.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
بررسی و تحلیل شاخص های ژئومورفیک و ارتباط آن با مورفوتکتونیک فعّال در مناطق خشک (پلایای اردستان)
45
65
FA
مصطفی
خبازی
دانشگاه شهید باهنرکرمان
mostafakhabazi@uk.ac.ir
میثم
شهبازی
دانشگاه هنر اصفهان
maysam.shahbazi@yahoo.com
10.22067/geography.v13i2.40048
اهداف: هدف پژوهش حاضر، بررسی فعالیّت های تکتونیکی حوضة آبخیز اردستان با رویکرد کمّی است. نویسندگان سعی کردند از شاخص هایی استفاده شود که کمتر محاسبه شده باشد؛ بنابراین با توجّه به اعتبار شاخص های ژئومورفیک در مطالعات ژئومورفولوژی، برای ارزیابی فعالیّت های کواترنری پلایای اردستان، به محاسبة شاخص های شکل حوضه(BS)، حجم به سطح حوضه(VA)، تراکم سطحی آبراهه(P)، انشعابپذیری(BR)، انتگرالهیپسومتری حوضه(HI) و سینوزیته جبهة کوهستان(smf) مبادرت شد.
روش: در این پژوهش ابتدا با روش کتاب خانه ای و تحلیل منابع، 11 روش کمّی استخراج شد سپس متناسب با موقعیّت منطقه که در ناحیة خشک و بیابانی ایران مرکزی قرار گرفته، 6 شاخص سازگار و منطبق با مناطق خشک و اندیس هایی که با مورفولوژی حوضه و شبکة زه کشی ارتباط بیشتری داشتند، محاسبه شدند. سپس برای ارزیابی فعالیّت های تکتونیکی از شاخص های شکل حوضه(BS)، حجم به سطح حوضه(VA)، تراکم سطحی آبراهه(P)، انشعاب پذیری(BR)، انتگرال هیپسومتری حوضه(HI) و سینوزیته جبهة کوهستان(smf) استفاده شد.
یافته ها/نتایج: نتابج این پژوهش که با شاخص Lat برآوردشده، نشان می دهد که بخش های شمال غرب و جنوب غرب محدودة مورد مطالعه از نظر تکتونیک بسیار فعّال تر از قسمت های مرکزی و شرقی حوضه است. به طوری که حوضه های باد- خالدآباد با 2Lat= و طرق- ابیازن با 83/1Lat= دارای فعالیّت تکتونیکی زیاد و حوضه های اردستان 33/2Lat= و دق سرخ با 5/2Lat= دارای فعالیّت زمین ساختی متوسّط هستند.
نتیجه گیری: به نظر می رسد فعالیّت بخش های شمال غرب و جنوب غرب محدوده به عبورگسل های مهم قم - زفره و نطنز مربوط می شود؛ این در حالی است که به رغم نبود پیشینة لرزه خیزی قابل توجّه، مناطق فوق می تواند بیشترین توان حرکتی را در آینده داشته باشد.
مورفوتکتونیک,نئوتکتونیک,پلایای اردستان,شاخص های ژئومورفیک
https://jgrd.um.ac.ir/article_31355.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31355_fb127d1befc0aaacb6b17d7a37b19197.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
پهنه بندی بیشینۀمتوسّط و بیشینۀ مطلق دما در ایران
67
88
FA
مصطفی
کرمپور
دانشگاه لرستان
mostafa_karampoor@yahoo.com
الهام
یاراحمدی
دانشگاه لرستان
yarahmadi_elham@yahoo.com
10.22067/geography.v13i2.34974
اهداف: دما اثرات انکارناپذیری بر فعالیّت های طبیعی و انسانی بر جای می گذارد. هدف این تحقیق تعیین تغییرات دماهای حداکثر، پهنه بندی و مطالعة تغییرات زمانی و مکانی دماهای میانگین حداکثر ده ساله و فصلی و تعیین نقطۀ معنی دار افزایش یا کاهش دماهای حداکثر در ایران در فاصلۀ سال های 2005- 1966 است؛ بنابراین ضرورت دارد تا متغیرهای دمای میانگین حداکثر و بالاترین دماها (دماهای مطلق) در ایران بررسی شود.
روش: در این تحقیق دو متغیر فوق در 40 ایتگاه بررسی شد. برای ترسیم نقشه های هم ارزش از روش میانیابی عکس مربع فاصله (IDW) استفاده شد.
یافته ها/نتایج: بررسی ها نشان داد که دمای حداکثر مطلق از دهۀ اوّل به چهارم دچار افزایش شده است، امّا به طور کلّی در سطح کشور کاهش یافته است. بررسی تغییرات دمای میانگین حداکثر نشان داد که دمای مناطق مختلف دچار افزایش شده است که این سیر در مناطق کوهستانی شمال و شمال غرب کشور کمتر از نواحی پست پهنه های مذکور بوده است.
نتیجه گیری: نکتۀ قابل توجّه در بررسی تغییرات دمای حداکثر در فصل های مختلف این است که تقریباً شرایط دمایی دهة اوّل و سوم شبیه است و دهۀ دوم و چهارم نسبت به دهه های قبلی افزایش دما داشته اند. همچنین روند افزایشی دمای میانگین حداکثر در ایران در زمستان بیشتر و در پاییز کمتر ازسه فصل دیگر بوده که این امر می تواند یکی از راهکارهای شناسایی وقوع موج گرمایی در فصل سرد سال باشد .
دمای میانگین حداکثر,پهنه بندی,دمای حداکثر مطلق,ایران
https://jgrd.um.ac.ir/article_31374.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31374_e2c5c330cae1c87e54e33738cd2f9480.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
تغییر اقلیم در ایران با رویکرد سینوپتیک
89
113
FA
رضا
دوستان
دانشگاه فردوسی مشهد
doostan@um.ac.ir
بهلول
علیجانی
دانشگاه خوارزمی
bralijani@gmail.com
10.22067/geography.v13i2.45383
اهداف: تغییر اقلیم به افزایش و یا کاهش جهت دار میانگین پارامترهای اقلیمی در یک دورة طولانی مدت گفته می شود. تغییر پارامترهای اقلیمی سطحی با تغییر الگوهای جوی مرتبط است. شناخت تغییر اقلیم ایران با شاخص های مهم جوّی، هدف مطالعه است.
روش : برای تعیین شاخص های اقلیمی ایران، پنجرة جغرافیایی مناسب با عرض 10 تا70 درجة شمالی و طول 10 تا 80 درجة شرقی تعیین شد. داده های روزانة ارتفاع ژئوپتانسیل متر تراز 500 ه.پ. دورة سرد از 1948 تا 2010 از مراکز ملّی پیش بینی محیطی و تحقیقات اتمسفری استفاده شد. روش تحلیل مؤلفة اصلی و باکس جنکینز به ترتیب برای تعیین شاخص اقلیمی و تحلیل سری زمانی این شاخص ها استفاده شد.
یافته ها/ نتایج: نتایج تحقیق نشان داد شاخص های اقلیمی دورة سرد ایران به ترتیب در منطقة آسیای مرکزی، اروپای شرقی و اروپای غربی استقرار دارند. این مراکز با آرایش خاصّ الگوهای جوی، اقلیم دورة سرد ایران را کنترل می کنند. سری زمانی روزانه و سالانة این مراکز تغییر معنی داری ندارند و نوسان با افزایش و کاهش حول میانگین را نشان می دهند. بهترین مدل برای پیش بینی سری های زمانی، مدل اتورگرسیو (AR) است و سری های پیش بینی با سری های اوّلیة شاخص ها با این مدل بیشترین هماهنگی را دارند. امروزه مدل های اقلیمی، نقش انسان در تغییر اقلیم سطحی را غالب می دانند.
تغییر اقلیم,شاخص اقلیمی,الگوی جو,مدل باکس جنکینز
https://jgrd.um.ac.ir/article_31390.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31390_432bde6d017cad5c3c44934c407cc359.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
نقش شهرهای میانی در توسعۀ نقاط روستایی (نمونۀ موردی: شهر ایرانشهر)
115
135
FA
زهره
هادیانی
دانشگاه سیستان و بلوچستان
z.hadiyani@gep.usb.ac.ir
وحید
رحیمی
دانشگاه سیستان و بلوچستان
gentlemanvrl@gmail.com
10.22067/geography.v13i2.35205
اهداف: یکی از مهمترین استراتژی های توسعة فضایی و نشت آثار این توسعه به نقاط روستایی توجّه به تقویت شهرهای اندازه متوسّط و حمایت از ایجاد این گونه شهرها در شبکة سکونت گاهی است. این سیاست بر این فرض استوار است که شهرهای میانی در فرایند توسعة فضایی سرزمین نقش مثبتی داشته و میتوانند در توسعة نقاط روستایی راه-گشا باشند.
روش : در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی و با نگرش سیستمی نقش شهر میانی ایرانشهر در توسعة نقاط روستایی شهرستان ایرانشهر با استفاده از روش ها و مدل های کمّی مانند مدل توسعه یافتگی سکونت گاهی موریس، تحلیل جریانها و پرسش نامه بررسی شده و تعداد 30 نقطة روستایی از لحاظ متغیرهای اجتماعی، فرهنگی، خدماتی، زیربنایی و فضایی تجزیه و تحلیل شده است. اطّلاعات مورد نظر نیز به صورت کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است.
یافته ها/ نتایج: در بررسی صورت گرفته نتایج مدل موریس نشان میدهد که توسعه یافتگی در سطح نقاط روستایی ناموزون است و از بین هفت دهستان فقط یک دهستان توسعه-یافته است. نتایج تحلیل جریان ها نشان دهندة این است که نقاط روستایی به ایرانشهر وابستگی زیاد دارند، به طوری که حدود 70 درصد روستائیان برای تأمین خدمات و امکانات به ایرانشهر مراجعه می کنند. نتایج پرسش نامه نیز با استفاده از آزمون های T و رگرسیون گویای آن است که شهر ایرانشهر در توسعة ساختار های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیربنایی تأثیر زیادی نداشته است.
نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که نقاط روستایی ایرانشهر توسعه یافته نیستند و نیازمند توجّه بیشتری به لحاظ خدمات و امکانات هستند.
شهر میانی,توسعه سکونت گاهی روستایی,مدل,پرسش نامه,ایرانشهر
https://jgrd.um.ac.ir/article_31412.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31412_1c307d5084a4e5ba625b42ee91320d09.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان از پارکهای بزرگ شهر مشهد: کاربرد الگوی لاجیت چندسطحی
137
158
FA
هادی
رفیعی دارانی
دانشگاه فردوسی مشهد
hadirafiy@yahoo.com
محمّد
قربانی
دانشگاه فردوسی مشهد
ghorbani@um.ac.ir
10.22067/geography.v13i2.36429
اهداف: در این مقاله، عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان در سه پارک بزرگ شهر مشهد با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط و به کارگیری الگوی لاجیت چندسطحی بررسی شد.
روش: دادهها از طریق تکمیل 1200 پرسش نامه از بازدیدکنندگان سه پارک ملّت، کوهسنگی و پارک جنگلی وکیلآباد در سال 1391 به دست آمد. در این مطالعه، دو نوع ساختار سلسله مراتبی در خصوص نمونهها بررسی شد و ساختار سلسله مراتبی که در آن نمونهها به تفکیک سه پارک مورد مطالعه (ملّت - کوهسنگی - وکیلآباد) گروهبندی شده باشند، استفاده شد.
یافته ها/ نتایج: نتایج نشان داد که متغیرهای درآمد و شاخص رضایت تأثیر مثبت و معنیدار (در سطح اطمینان 99 درصد) و متغیرهای سن و جنسیت تأثیر منفی و معنیداری (به ترتیب در سطح اطمینان 99 و 95 درصد) بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان دارند. همچنین متوسّط تمایل به پرداخت به ازاء هر بازدید در پارک ملّت 13995 ریال، پارک کوهسنگی 4935 ریال و پارک جنگلی وکیلآباد 2270 ریال است.
پارک شهری,ارزشگذاری مشروط,الگوسازی چندسطحی,ناهمسانی بین گروهها,شهر مشهد
https://jgrd.um.ac.ir/article_31425.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31425_4f0d141b210a68a204c436a20a46fa81.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
تحلیل تأثیر متغیرهای فردی بر ادراک از زیست پذیری در روستاهای پیرامون شهر (مطالعة موردی: شهرستان ورامین)
159
181
FA
محمدامین
خراسانی
دانشگاه تهران
amin.khorasani@yahoo.com
محمدرضا
رضوانی
دانشگاه تهران
rrezvani@ut.ac.ir
محمد
مولایی قلیچی
دانشگاه تهران
molaei1@ut.ac.ir
10.22067/geography.v13i2.33411
اهداف: سکونت گاه زیست پذیر را به طور خلاصه مکان مناسب برای کار و زندگی تعریف کرده اند. هدف از این تحقیق، بررسی وضعیّت زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری در شهرستان ورامین و عوامل فردی مؤثر بر ادراک از آن است.
روش: روش این تحقیق، میدانی بوده و ابزار مورد استفاده پرسش نامة محقق ساخته بوده است.
منطقة مورد مطالعه در این تحقیق، روستاهای پیرامون شهری در سطح شهرستان ورامین و در مجاورت چهار نقطة شهری واقع در آن است.
یافته ها/ نتایج: نتایج تحقیق نشان می دهد بین متغیر جنس با تفریح ها و اوقات فراغت، بین شغل افراد پاسخ گو با شاخص های حمل و نقل عمومی و فضاهای سبز و باز، رابطة معنادار آماری وجود دارد و بین متغیر سن و سطح تحصیلات با هیچ کدام از شاخص های زیست پذیری رابطة معنادار آماری مشاهده نشده است. در نهایت بین مدّت زمان سکونت در روستا با شاخص های اشتغال و درآمد، پیوستگی و تعلّق مکانی و چشم-انداز، رابطة معنادار وجود دارد.
نتیجه گیری: عدم ارتباط بین سن و میزان تحصیلات با زیست پذیری در روستاهای مورد مطالعه نشان دهندة این موضوع است که افراد از سنین مختلف و با سطوح مختلف تحصیلات، دارای نگرش های یکسان نسبت به برطرف شدن نیازهای زیستی هستند و این موضوع می تواند دارای جنبه های مثبتی باشد؛ زیرا نشان می دهد که اختلاف نگرش بین افراد دارای سنین مختلف در این روستاها کم است و همچنین افراد کم سواد و بی-سواد نیز به حقوق شهروندی خود آگاه هستند.
متغیرهای فردی,زیست پذیری,روستاهای پیرامون شهری,شهرستان ورامین
https://jgrd.um.ac.ir/article_31442.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31442_6e31b9d1a3b5d2bd28b6dd00e86605d8.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
ارزیابی توان و انطباق توسعة کاربری سکونتگاه روستایی مدل سیستمی با کاربری موجود در آبخیز زیارت گرگان
183
200
FA
علی
عبدالله زاده
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
aliabdollahzadeh66@gmail.com
مجید
اونق
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
mownegh@yahoo.com
امیر
سعدالدین
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
amir.sadoddin@gmail.com
رئوف
مصطفی زاده
دانشگاه محقق اردبیلی
raoofmostafazadeh@yahoo.com
10.22067/geography.v13i2.46787
اهداف: ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین بهعنوان هستة مطالعات آمایش سرزمین بوده که نقش بهسزایی در برنامهریزی منطقهای دارد. انتخاب نوع و پراکنش کاربری اراضی بر اساس توان اکولوژیکی، از اهداف اصلی مدیریتی در کاهش اثرات بحرانهای طبیعی است.
روش: پژوهش حاضر در آبخیز زیارت گرگان با وسعت 10286 هکتار در جنوب غرب شهرستان گرگان واقع در استان گلستان انجام شد. با توجّه به اینکه امروزه آبخیز زیارت در اثر هجوم جوامع انسانی از لحاظ گردشگری و سکونتگاهی در شرایط بحرانی قرار گرفته، ضروری است که قبل از اجرای هرگونه برنامة توسعهای، مطالعات ارزیابی توان محیطی انجام شود. در ارزیابی آبخیز زیارت از مدل سیستمی آمایش سرزمین ایران و ابزار سامانة اطّلاعات جغرافیایی استفاده شد.
یافتهها/ نتایج: نتایج نشان داد که 46/4 و 52/4 درصد از مساحت آبخیز زیارت گرگان بهترتیب در کلاسهای تناسب یک و دو قرار دارند و سایر مناطق (76/91 درصد) به کلاس توان نامناسب تعلّق دارد. براساس نتایج حاصله، مقدار کاپای کلّی 3164/0 در طبقة کم و کاپای جزیی طبقة یک توسعه 2037/0 و طبقة دو 161/0 و در کلاس ضعیف قرار دارند.
نتیجهگیری: طبق نتایج، کلاسهای توسعة سکونتگاهی با قابلیت توان اکولوژیک منطقه منطبق نیستند. با کنترل طبقة یک و دو توسعة سکونتگاهی مشخّص شد که مسیر توسعة موجود با جهتگیری پیشنهادی توسعه در این پژوهش منطبق نیست. رویکرد مورد استفاده در تحقیق میتواند مدیران و برنامهریزان را در کاهش اثر خطرات طبیعی در مقیاس محلّی و منطقهای کمک کند.
ارزیابی توان اکولوژیک,توسعه سکونتگاهی,کاربری اراضی,برنامهریزی استفاده از اراضی
https://jgrd.um.ac.ir/article_31460.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31460_be108f64ba437b2d7c0302d2e404b33c.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
شناسایی پهنه های مناسب جهت ایجاد مراکز اقامتی- سیاحتی در شهر بجنورد (با استفاده از مدل ANP)
201
225
FA
علی اصغر
کدیور
دانشگاه پیام نور فریمان
aliasghar_kadivar@yahoo.com
جمیله
محمدزاده الهوردیخانی
دانشگاه پیام نور مشهد
jamile_64zade@yahoo.com
10.22067/geography.v13i2.44037
اهداف: جریان گردشگری براساس عرضة محصول گردشگری شکل میگیرد و توسعه مییابد. مراکز اقامتی و استراحتگاهی یکی از عوامل اصلی تسهیل کنندة جذب گردشگر برای استفاده از محصول گردشگری بک ناحیه است. مکانیابی بهینة مراکز اقامتی بهویژه در شهرها و نواحی که گذرگاه گردشگران محسوب می شوند، نقش مهمّی در استفادة گردشگران از این مراکز دارد. شهر بجنورد و نواحی پیرامون آن به دلایل مختلف از جمله گذرگاه اتّصال نواحی شرقی و شمالشرق، طبیعت زیبا و همچنین جاذبههای فرهنگی، ظرفیّت بالایی برای عرضة محصول گردشگری به طبقات مختلف اجتماعی در سطح ملّی و بین المللی دارد. مسأله ای اساسی که تاکنون کمتر به آن توجّه شده است، استفادة بسیار محدود از ظرفیّت های اقتصادی خیل عظیم گردشگران برای ایجاد توسعه و رونق اقتصادی در شهر بجنورد و حومه به دلیل کمبود مراکز اقامتی و تسهیلاتی است.
روش: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است که به کمک مطالعات اسنادی - میدانی و از طریق فرایند تحلیل شبکهای و استفاده از نرمافزار (GIS) صورت گرفته است.
یافتهها/ نتایج: نتایج پژوهش نشان می دهد معیارهای اقتصادی با ضریب اهمّیت 252/0 بیشترین و معیارهای اجتماعی با میزان 067/0 کمترین تأثیر را در مکانیابی مراکز اقامتی به خود اختصاص داده اند که بر این اساس چهار پهنة مناسب شامل قسمتی از محدودة مرکز شهر، موقعیّت هایی در محدودة گردشگری باباامان، پهنهای در منطقة توریستی بشقارداش و قسمتی از محدودة غربی شهر در مسیر جادة شمال، جهت ساخت مراکز اقامتی شناسایی و معرّفی شده است.
نتیجهگیری: در نظام برنامهریزی به منظور جذب گردشگران و افزایش زمان اقامت آن ها شهر باید به معیارهایی همچون دسترسی آسان مسافران، نزدیکی به مراکز خرید، نزدیکی به جاذبه های طبیعی و تاریخی و غیره توجّه ویژهای مبذول داشت که این مهم با مکانگزینی بهینة مراکز اقامتی محقّق خواهد شد.
گردشگری,مکانیابی مراکز اقامتی,تحلیل شبکهای,شهر بجنورد
https://jgrd.um.ac.ir/article_31476.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31476_1bb3680be090e5bf5374d061e85cfa9a.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیاوتوسعه ناحیه ای
2008-1391
2383-2487
13
2
2016
02
20
واکاوی آماری – ترمودینامیکی طوفانهای تندری ایران
227
248
FA
جعفر
معصوم پور سماکوش
0000-0001-9914-2145
دانشگاه رازی
j.masoompour@razi.ac.ir
احمد
فجاد
دانشگاه رازی
ahmad.fajad@gmail.com
10.22067/geography.v13i2.49915
اهداف: طوفان تندری یکی از پدیدههای آب و هوایی است که توسعه و تکامل آن تحت تأثیر عوامل دینامیکی و ترمودینامیک قرار دارد. هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی ویژگیهای آماری و ترمودینامیکی رخداد طوفانهای تندری در پهنة ایران است.
روش: برای رسیدن به هدف مورد نظر، دادههای ساعتی 14 ایستگاه سینوپتیک دارای رادیو سوند طی دورة آماری 19 ساله (2009-1991) از آرشیو سازمان هواشناسی دریافت و با استخراج کدهای مربوط به رخداد طوفان تندری فراوانی مکانی- زمانی آن ها بررسی شدند. در ادامه با استفاده از نرم افزار RAOB و نمودار اسکیوتی شاخصهای ناپایداری از قبیل CAPE، LI، TT، SI و KI برای طوفانهای تندری تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها/ نتایج: نتایج حاصل از پردازش کدهای طوفان تندری نشان داد هرچند در مقیاسهای زمانی سالانه، فصلی (بیشینه در فصل بهار 39٪ و کمینه در فصل تابستان با 7٪)، ماهانه (بیشینه در ماههای آوریل، مه و کمینه در آگوست) و ساعتی(بیشینه ساعتهای 15 و 12) بیشینه و کمینة رخداد طوفان تندری برای پهنة ایران از زمان وقوع مشترکی برخوردارند، امّا رخداد طوفان تندری در هر ایستگاه و منطقه به شرایط مکانی و زمانی آن بستگی دارد. مقایسة دههای این پدیده نشان دهندة فراوانی وقوع بیشتر آن طی دورة 2000 -1991 نسبت به دورة 2009-2000 است. نتایج حاصل از بررسی و محاسبة شاخص های ناپایداری نشان داد که هم زمان با رخداد طوفانهای تندری در سطح ایران، میزان همرفت و ناپایداری برای درصد قابل توجّهی از این پدیده در محدودة پایین این شاخصها قرار دارد.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج آماری و ترمودینامیکی به دست آمده از این تحقیق میتوان گفت که رخداد طوفان تندری در ابتدا وابسته به فصل اقلیمی هر منطقه است و عوامل محلّی همچون همرفت میتوانند به عنوان عوامل ثانویه در رخداد طوفانهای تندری مؤثر باشند.
همرفت,شاخصهای ناپایداری,بارش,ایران
https://jgrd.um.ac.ir/article_31480.html
https://jgrd.um.ac.ir/article_31480_ab4bf041d14f81d4d9e4e7ad09c68805.pdf